Przegląd Epidemiologiczny - Państwowy Zakład Higieny

Nr 1Epidemia EHEC w Europie w 2011 roku 75EPIDEMIOLOGIA ZAKAŻEŃ SZCZEPEME. COLI: O104:H4Na początku maja 2011 na terenie Niemiec zanotowanopierwszych kilka przypadków zespołuhemolityczno-mocznicowego u osób dorosłych, poprzedzonychkrwistą biegunką. HUS (hemolytic-uremicsyndrome) - zespół hemolityczno-mocznicowy jestwielonarządowym zespołem chorobowym, charakteryzującysię triadą objawów: anemią hemolityczna,thrombocytopenią oraz objawami ostrej niewydolnościnerek. Opisany został po raz pierwszy przez Gasseraw 1955 roku jako samoograniczające się schorzeniepoprzedzone biegunką z tendencją do samowyleczenia.Zespół ten występuje głównie u niemowląt oraz małychdzieci (6 m.ż.-4r.ż.) i związany jest z infekcją przewodupokarmowego, przebiegającego z biegunką (o etiologiinajczęściej E.coli O157:H7-80%, E.coli O104:H4, orazShigella, Salmonella, Yersinia, Campylobacter) - przebiegtypowy D+HUS. Opisywany jest również przebiegbez biegunki tzw. atypowy; D-HUS, związany z infekcjąwirusową: VZV, ECHO, Coxackie, HIV; w przebiegunowotworów prostaty, żołądka. trzustki. Notuje sięrównież polekowe przypadki HUS (takrolimus, cyklosporyna,doustne środki antykoncepcyjne, mitocyna,klopidogrel, tiklopidyna, heroina), oraz w przebieguniektórych chorób ogólnoustrojowych, w twardzinie,zespole antyfosfolipidowym, w powikłanej ciąży, potransplantacjach rzadko przy uwarunkowaniach rodzinnych/genetycznych(5,6). Badania potwierdziły,że za epidemiczne zachorowania na terenie Niemiec,obserwowane od maja 2011 odpowiedzialny jest enterohemolitycznyszczep E.coli- EHEC O104:H4. Szczepten wytwarza toksynę tzw. werotoksynę (Shiga-liketoxin, Stx2), która może uszkadzać naczynia włosowateprzede wszystkim w nerkach, płucach i mózgu. Pracenaukowców w Beijing Genomic Institute (BGI) wykazały,że szczep ten jest hybrydą (chimerą), czyli nabyłpewne zdolności enteroagregacyjnego szczepu E.coli(EAggEC) poprzez poziomy transfer genów (posiadageny kodujące fimbrie- AAF/I) (6). Sekwencjonowaniei analiza genomu E.coli O104:H4 prowadzone przez 2niezależne grupy badaczy ( Beijing Genomics Institutei University Medical Center Hamburg oraz UniversityHospital of Munster) wskazują, że bakteria ta wyewoluowałaze szczepu wykrytego w 2001 roku w niemieckimmieście Munster (2 przypadki HUS u rodzeństwa). Dotej pory nie zanotowano przypadków epidemii zachorowańu ludzi wywoływanych przez ten szczep. Jednakbadania wskazują, że był on bardzo rzadko izolowanyw różnych krajach świata od zdrowych zwierząt (Europa,USA, Argentyna, Nowa Zelandia) oraz od ludzinp. przypadek kobiety w Południowej Korei w 2005roku (7).Inne cechy charakteryzujące nowy serotyp E.coliO104:H4 to duża oporność na antybiotyki, takie jakwszystkie beta-laktamy, cefalosporyny III generacji.Częściowo wrażliwy jest na fluorochinolony, natomiastwrażliwy na karbapenemy oraz ciprofloksacynę.Posiada geny charakterystyczne dla EAggEC (aatA-,aggR,aap,aggA,aggC) oraz gen dla Shiga like-toxin2.Nie posiada natomiast genów typowych dla Shiga toxinproducing E.coli- stx1, eae, ehx (8,9).Przypadki zachorowań zanotowano po raz pierwszyna terenie północnych Niemiec. Epidemia dotyczyłagównie rejonów: Dolna Saksonia, Hamburg, Szlezwik--Holsztyn, Nadrenia-Północna Westfalia, Meklemburgia-Pomorze;jednakże kolejne wystąpiły na terenie całychNiemiec, jak i w 15 innych krajach świata, głównieu osób podróżujących do północnych Niemiec (Polska,Szwecja, Austria, Francja, Wielka Brytania, Szwajcaria,Holandia, Dania, USA). Dnia 26.07.2011 InstytutRoberta Kocha (IRK) w Berlinie ogłosił, że w Niemczechzakończyła się epidemia spowodowana przezEHEC (ostatni przypadek zachorowania 4.07.2011).Ostatecznie zanotowano 4321 przypadków zachorowańw tym 852 przypadki HUS. 50 osób zmarło (18 EHEC,32 HUS). Opisano też 76 przypadków poza terenemNiemiec (w tym 1 zgon, 49 HUS). IRK poinformowało największej dotychczas w skali świata epidemii zakażeńEHEC oraz HUS, także największej w Niemczech.Nietypowe jest również to, że zachorowali główniedorośli, a zwłaszcza kobiety, gdy wcześniej bakteriaatakowała głównie dzieci (10,11).Badanie obserwacyjne przeprowadzono przez UniversityMedical Centre w Hamburgu. Analizowano 166przypadków pacjentów leczonych w tymże szpitalu,u których potwierdzono zakażenie EHEC. 143 osobystanowili dorośli (86%), w tym 62% kobiety. Wszystkieprzypadki początkowo przebiegały bez gorączki.Częściej u osób dorosłych (91%) niż u dzieci (64%)występowała krwista biegunka; częściej u dzieci (72%)pojawiały się wymioty niż u dorosłych (18%); natomiastbóle brzucha współistniały z podobną częstościąw obu grupach wiekowych (88%-dorośli, 93%-dzieci).U 24% pacjentów rozwinął się zespół hemolityczno--mocznicowy (11).W Polsce potwierdzono tylko 3 przypadki zachorowańo etiologii EHEC O104:H4. Pod koniec maja doSzpitala Wojewódzkiego w Szczecinie trafiła 29 letniakobieta na stałe mieszkająca w Niemczech, u którejrozwinął się HUS, hospitalizowana była w początkowow Oddziale Zakaźnym, następnie w Oddziale IntensywnejTerapii oraz Nefrologii. W Ośrodku w Warszawie,również z rozwiniętym zespołem hemolityczno-mocznicowymprzebywał 7-letni chłopiec, który nabył wtórnezakażenie od ojca, który wrócił z Niemiec, ale nie występowałyu niego objawy chorobowe. Trzecią osobąbyła 68 letnia kobieta, zajmująca się młodszym bratem