De blik van een buitenstaander

2 Casus: Hogeschool Inholland
In juli 2010 verscheen in de Volkskrant het bericht ‘Slechte scriptie toch je bul’ (Volkskrant,
10 juli 2010). Het artikel beschreef hoe ten minste tweehonderdvijftig studenten
aan de opleiding Media & Entertainment Management (mem) van de Hogeschool Inholland
in Haarlem via een verkorte procedure hun diploma hadden behaald. De eisen
die deze alternatieve afstudeertrajecten stelden kwamen niet overeen met het niveau
dat van een hbo-opleiding mocht worden verwacht.
De alternatieve afstudeertrajecten waren bedoeld voor studenten die de gebruikelijke
studietijd van vier jaar ruim hadden overschreden. Met een aangepast programma, de
Theo-route, naar de verantwoordelijke docent, kregen langstudeerders – zogenaamde
stuwmeerstudenten – de kans alsnog binnen afzienbare tijd af te studeren. In de interne
notitie alternatief Afstudeertraject van maart 2008 staat beschreven dat in de meeste
gevallen de school contact opnam met de studenten en ze het aanbod deed eenvoudig
hun diploma te halen.
Eén van de uitgangspunten van het alternatieve traject was dat “bij invulling van het
afstudeertraject zal worden uitgegaan van het principe een dunne zes is voldoende”.
Verder verordonneerde de notitie: “alle betrokkenen (…) conformeren zich daaraan”
(Commissie Leers, 2010). Een belangrijke, in de notitie geformuleerde, overweging voor
de alternatieve afstudeerroute was dat een stuwmeerstudent vanaf het vijfde studiejaar
minder, en in latere jaren helemaal geen inkomsten voor de hogeschool meer
opleverde. Na het tiende jaar moest zelfs een deel van de financiering worden terugbetaald.
De Theo-route vormt zo een indringende illustratie van de wijze waarop een
(bekostigings)systeem tot strategisch gedrag heeft geleid.
De Tweede Kamer reageerde op 13 juli 2010 op de misstanden die door de media aan
het licht waren gebracht. Woordvoerders van vrijwel alle partijen riepen de minister
ter verantwoording. Ze vroegen welke maatregelen de minister ging nemen en of de
Inspectie van het Onderwijs opdracht kon krijgen om “de zaak, die zo schadelijk is
voor het civiel effect van diploma’s, diepgaand te onderzoeken” (Kamerstukken ii
2009/10, aanhangsel 3226). De media-aandacht voor deze zaak was in de zomerse
komkommertijd van 2010 enorm. Nieuwssite geenstijl.nl meldde dat bij meerdere
opleidingen dergelijk praktijken aan de orde waren. Ook Eén Vandaag besteedde op
21 juli 2010 een nieuwsitem aan de diplomafraude bij Inholland.
De staatssecretaris reageerde op 28 juli 2010 in een brief aan de Kamer. Daarin zegde
hij toe de zaak nader te zullen onderzoeken. Hij verklaarde dat “al voor de recente berichten
in de pers de inspectie was gestart met een onderzoek naar verkorte trajecten
in het hoger onderwijs. Genoemde berichten zijn voor de inspectie aanleiding om dit
onderzoek uit te breiden met een deelonderzoek naar separate afstudeertrajecten.
Dit deelonderzoek zal met voorrang uitgevoerd worden en verbreed worden naar
alle hoger onderwijsinstellingen” (Kamerstukken ii 2009/10, 31 288, nr. 109).
Op 28 april 2011 presenteerde de Inspectie van het Onderwijs (onderwijsinspectie)
een tweetal samenhangende, vernietigende rapporten. In het rapport “Alternatieve
afstudeertrajecten en de bewaking van het eindniveau in het hoger onderwijs” ging
de onderwijsinspectie in op alternatieve vormen van toetsen en afstuderen en uitte
Casus: Hogeschool Inholland
15