De blik van een buitenstaander

verschijnt de brief van staatssecretaris Zijlstra van 20 mei 2011, waarin gesteld wordt:
“Voor de toekomst van het hoger onderwijs is het cruciaal dat de gaten in het systeem
gedicht worden. En die zijn er: de interne kwaliteitszorg van de desbetreffende instellingen
schoot tekort en de externe borgingsmechanismen werden pas actief nadat er
media-aandacht ontstond en er op basis daarvan signalen bij de Inspectie van het
Onderwijs binnenkwamen. Het systeem heeft dus niet gewerkt zoals het zou moeten
werken. Er zit nu teveel vrijblijvendheid in het systeem van toezicht en kwaliteitszorg,
constateert ook de Inspectie van het Onderwijs. En dat is niet voor het eerst. De afgelopen
jaren heeft zij hier eerder zorgen over geuit en is er sprake geweest van kritische
signalen. Die vrijblijvendheid moet eruit. Onderwijsinstellingen hebben veel autonomie,
maar daarbij hoort het nemen van verantwoordelijkheid en het afleggen van verantwoording.
Daarom zijn nu krachtige stappen nodig om het vertrouwen in het functioneren
van het stelsel te herstellen. Dat vloeit ook voort uit de grondwettelijke zorg
van de overheid voor het toezicht op de kwaliteit van het onderwijs. Mijn aanpak is
gericht op het wegnemen van de gebleken tekortkomingen en het borgen van de kwaliteit
op stelselniveau”(Kamerstukken ii 2010/11, 31 288, nr. 167).
Daarnaast bericht de staatssecretaris de Kamer dat enkele wetswijzigingen recent al
zijn doorgevoerd:
• Per 1 september 2010 is de Wet ‘Versterking besturing’ in werking getreden waarin onder
meer de positie van de examencommissie is versterkt. Ook de wijze waarop de medezeggenschap
is vorm gegeven en de rechtsbescherming van studenten is aangepast, ondermeer
doordat de procedure voor klacht- en geschillenafhandeling helder en eenduidig is geregeld.
• Het accreditatiestelsel is aangescherpt. Per 1 januari 2011 is het nieuwe accreditatiestelsel
in werking getreden.
De verschillende maatregelen zijn in drie categorieën in de delen: (1) scherpere accreditatie en
grotere rol onderwijsinspectie (2) toetsing en examinering (3) versterking governance.
Afzwakking
De Afdeling advisering van de Raad van State adviseert buitengewoon negatief over
het wetsvoorstel. De afdeling constateert dat het wetsvoorstel gebaseerd is op onderzoeken
waaruit niet kan worden afgeleid dat het hoger onderwijs kampt met een
structureel nalevings- of kwaliteitsprobleem. Daarnaast geven de onderzoeken geen
aanleiding voor de gedachte dat het wettelijke stelsel onvoldoende waarborgen bevat
en ten slotte is inmiddels een groot aantal (wettelijke) maatregelen in werking getreden
of vastgesteld, waardoor een herhaling van gebeurtenissen als bij Hogeschool Inholland
minder waarschijnlijk is. Dit betrof volgens de Raad de volgende maatregelen:
• Per 1 september 2010 is de Wet “Versterking besturing” in werking getreden. Het
nieuwe artikel 7:12, tweede lid, van de whw positioneert de examencommissie als
hét orgaan dat op objectieve en deskundige wijze vaststelt of een student voldoet
aan de voorwaarden die de onderwijs- en examenregeling stelt.
• Verder is op 1 januari 2011 een nieuw accreditatiestelsel in werking getreden, dat
scherpere oordelen over de daadwerkelijke kwaliteit van opleidingen mogelijk
maakt. Zo mag geen accreditatie worden verleend als het gerealiseerde eindniveau
en de deugdelijkheid van beoordeling, toetsing en examinering van de studenten
onvoldoende is en kan een verleende accreditatie tussentijds worden ingetrokken.
• Per 1 januari 2011 is de bekostiging van het hoger onderwijs aangepast. Daarbij is
78 De blik van een buitenstaander