Forn skriðuföll á Vestfjörðum

– Neðri-Gufudalur: ...Gufudalshreppur er að mörgu leyti líkur Múlahreppi, hvað
landslag snertir, tún, engjar og haglendi. ...Neðri Gufudalur hefir verið vildisjörð, en
er nú í verstu órækt og niðurníðslu. Haglendi er þar allmikið gengið af sér af sandfoki,
skriðum og grjóthruni. (Hermann Jónasson, Yfirlit yfir búnaðarástandið í
Barðastrandarsýslu, Búnaðarrit, 1888).
– Neðri-Gufudalur: ...Land Neðra–Gufudals liggur frá Álftadalsá og nokkuð út
fyrir fjarðarbotninn. ...Frá fornu fari mun bærinn og kirkjan hafa staðið á
valllendisgrundum nálægt ánni. Skömmu fyrir 1840 hljóp Álftadalsá á túnið, í
stórrigningu, með aurkasti og ósköpum. Prestur óttaðist þá hættu af ánni framvegis.
Tók hann því það ráð að færa bæinn og peningahúsin upp undir hlíðina, þangað sem
áin gat ekki náð til, þótt túnstæðið væri þar bæði illt og lítið. Kirkjan var þó ekki færð,
né kirkjugarðurinn (Kristján Jónsson, Barðstrendingabók, 1942).
– Gufudalur (dalurinn): …Frá Hofsstöðum og fram með hlíðinni, allt fram eftir
Álftadal að vestanverðu, hefur áður verið skógi vaxið, en er nú mjög eyddur orðinn af
áruna og skriðum, er úr hálsinum rennur sífellt, því frá brún er hann víðast ekki annað
en tómar graslausar melskriður ofan undir láglendi (Sýslu og sóknarlýsingar
Bókmenntafélagsins – Gufudalssókn, 1840).
Kollafjörður
– Skálanes: …Túninu spillir grjótsuppgangur allvíða, og svo spillist túnið
sumsstaðar af jarðföllum, þar sem þau hlaupa á framan úr bökkum, eður brekkum.
Engjarnar eru fordjarfaðar af skriðum og uppblásnar af stórveðrum. Úthagarnir eru
graslitlir og víða skriðurunnir en þó heilnæmir. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls
Vídalíns, Gufudalssveit 1710).
– Skálanes: ...Næsti bær fyrir utan Hofsstaði er Skálanes, og er afar löng hlíð milli
bæjanna, víða grasi gróin upp undir kletta. Fyrir ofan bæinn og innan, er mjög
stórgrýtt hraun, sem nær að sjó fram að innanverðu og ofan að bæ. Það ver grjóthruni
á býlið, sem annars væri mikið, úr fjallshyrnunni, þverhníptri og hárri (Ævisaga
Hallbjörns E. Oddsonar eftir sjálfan hann. Ársrit Sögufélags Ísfirðinga, 1957).
– Kleifastaðir: …Túninu grandar bæjargilið með grjótsáburði stórlega, og hefur
bærinn hér um fyrir lx árum verið undan þeim háska færður þangað sem nú er hann, en
bæjarstæðið, það eð forna, er yfirfallið af urð og grjóti. Engjarnar spillast af skriðum
úr fjallinu. Úthagarnir eru litlir og þar með víða skriðurunnir, og þiggur ábúandi haga
af nágrönnum sínum fyrir óákveðinn greiða. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls
Vídalíns, Gufudalssveit 1710).
– Galtará: …Túnið spillist af aur og sandi sem rennur á það í leysingum úr fjallinu
og engjarnar í sama máta af skriðum úr fjallinu. Hætt sýnist bænum nokkuð fyrir
snjóflóðum, þó þau hafi honum hingað til ekki grandað. Þessi bær hefur verið tvisvar
færður. Fyrst stóð hann hjá Þurra–Kinnargili niður við sjóinn. Hann tók skriðuhlaup úr
gilinu og banaði fólkinu. Síðan var hann settur skammt fyrir neðan í túninu frá því sem
hann er nú. Þaðan var hann færður fyrir svellalögum þangað sem hann er nú.
(Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Gufudalssveit 1710).
9