Forn skriðuföll á Vestfjörðum

fyrir jarðgryfjum og lækjum. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns,
Dýrafjarðarhreppur 1710).
– Saurar í Keldudal: …Enginu hefur spillt Hraunsá með landbroti og svo nokkuð
skriður úr brattlendi. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns,
Dýrafjarðarhreppur 1710).
– Arnarnúpur: …Engjarnar spillast stórlega af skriðum og eru víða fyrir því
eyðilagðar. Úthagarnir og svo mjög uppblásnir og víða skriðurunnir. Ekki sýnist
bænum eða túninu óhætt fyrir snjóflóðum eður grjóthruni, þó hefur það hingað til ekki
að meini orðið. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Dýrafjarðarhreppur
1710).
– Sveinseyri: …Túnið fordjarfast af sandfoki og af skriðum úr fjallinu, og hefur fyrir
nokkrum árum þetta skriðufall tekið 4 hús með fé og hestum, sem á túninu stóðu.
Engjarnar spillast og af skriðum og blása upp sumsstaðar og spretta lítt. Úthagarnir og
svo mjög fordjarfaðir af skriðum. Hætt er kvikfé fyrir snjóflóðum. (Jarðabók Árna
Magnússonar og Páls Vídalíns, Dýrafjarðarhreppur 1710).
– Haukadalur: …Túninu hafa skriður spillt til stórskaða og eyðileggingar, sem að
sýnilegt er að áukist meir og meir. Engjarnar í sama máta fordjarfast stórlega af
skriðum, og hafa eyðilagt þær til helminga. Úthagar eru enn nú bjarglegir, þó að þeir
séu allvíðast skriðurunnir og mjög svo fordjarfaðir. Hætt sýnist bænum fyrir skriðum
úr fjallinu, og hafa fjósin 2 undan þessu skriðuhlaupi færð verið, sem þó stóðu allnærri
bænum. …Gíslaholt, Annmarkastaðir, Skammfótarmýri, Nefstaðir, Orrastaðir/Koltur,
heita fimm eyðiból sem hér liggja öll í Haukadal og Haukadalslandi, fram frá
Haukadalsbænum kring um dalinn eftir þeirri röð, sem hér eru þau skrifuð, og sést á
sérhverju þessu eyðibýli ljós byggingarmerki af tóftarústum og sumsstaðar af
túngarðsleifum, nema Annmarkastöðum, þar er stórt jarðhlaup yfir runnið, og er sagt
að það hafi eyðilagt byggðina og drepið mennina. Ekki hafa þessi eyðiból frá gamalli
tíð byggð verið, og má ekkert þeirra aftur byggja fyrir heyskaparleysi, því dalurinn er
allur af skriðum fordjarfaður. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns,
Dýrafjarðarhreppur 1710).
– Haukadalur, Lambadalur: …Nokkru ofar en í miðjum Haukadal gengur lítill
dalur út úr til vesturs, sem liggur þó nokkuð hærra, og heitir Lambadalur. …Hér er
landslagið skóglegast, og sést undir orpið skriðum. Haukadalur er líka enn svo
frjósamur, þó hann sé orðinn mjög eyðilagður af skriðum hið efra. (Sigurður
Vigfússon, Rannsókn um Vestfirði 1882, einkanlega í samanburði við Gísla Súrssonar
sögu, Árbók Fornleifafélagsins, 1883).
– Skammfótarmýri í Haukadal: …Fyrir austan ána, nokkru ofar í dalnum en
seltóftirnar, er stórt svæði mýrlent, sem nú er kallað Skammfótarengi. Ég hygg það
víst, að hér hafir verið Skammfótarmýri, þar sem þetta nafn hefir haldist þar við.
…Hjá Skammfótarengi sést nú ekki nema gömul tóft ofan til við mýrina í móunum
við ána. Heiman til við mýrina er gömul skriða stór, sem fallið hefir niður úr hlíðinni
og myndar hrygg allt niður að á. Getur þessi verið jarðfall það, sem sagan talar um að
sjáist fyrir þegar hún var rituð. Er það víst, að þessi skriða hefir getað tekið af
lítilfjörlegan bæ. En það sem sýnist stríða á móti þessu er, að báðar sögurnar segja, að
Skammfótarmýri hafi verið vestan á. (Sigurður Vigfússon, Rannsókn um Vestfirði
37