Forn skriðuföll á Vestfjörðum

– Skriðnafell: …Jörðin spillist af skriðum á engjar, blæs upp og grefst undir af
vatnsuppgöngum. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns,
Barðastrandarhreppur 1703).
– Hreggsstaðir: …Skriður fordjarfa landið, gjöra og skaða oft á peningi. Sandur
fýkur og mjög á túnið, neðan frá sjónum. Snjóflóð skemmdi túnið í vetur. (Jarðabók
Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Barðastrandarhreppur 1703).
– Siglunes: …Skriður spilla jafnlega úthaganum. (Jarðabók Árna Magnússonar og
Páls Vídalíns, Barðastrandarhreppur 1703).
Rauðasandur
– Rauðasandur (alm.): …(Vaðalsþinglag) De nedheldene brinker udi fiældene ere
somme stæder fulde af fiældskræder som aarlig foröges nogle stæder hvor græs er udi
tillige med marken opblæste af ydelige storme og stærke væyr (Sýslulýsingar 1744–
1749, Sögurit 28, 1957).
– Rauðasandur (alm.): …(breytingar á landslagi): ekki vita menn aðra umbreyting
á landslagi, frá landnámstíð, en skóganna aftöku, stórskriður, sem hafa aftekið bæi og
sandfok (Sýslu og sóknarlýsingar Bókmenntafélagsins – Sauðlauksdals–,
Breiðavíkur–, og Saurbæjarsókn, 1852).
– Rauðasandur: …Naustabrekka, Lambavatn, Stakkar, Krókshús, Stórikrókur,
Litlikrókur, Gröf, Saurbær, Stakkadalur, Brattahlíð, Skógur, Kirkjuhvammur, Móberg
(Máberg), Melanes og Sjöundará. Þessir allir bæir heyra til Saurbæjarsóknar og eru
góðar grasjarðir og allgóðar útigangsjarðir með heygjöf, en Sjöundarár er fjörujörð.
Allar þessar hafa tapað sér stórum af skriðuföllum og eru undirorpnar mestu
háskaskemmdum (Sýslu og sóknarlýsingar Bókmenntafélagsins – Sauðlauksdals–,
Breiðavíkur–, og Saurbæjarsókn, 1852).
– Stálfjall: …Í Stálfjalli var unnið að surtarbrandsnámi á styrjaldarárunum (fyrri), en
til engra nota, þótt með ærnum kostnaði væri. Hafnlaust er þar með öllu og flutningur
mjög torveldur. Allmikið mun vera þar af surtarbrandi og mókolum, og voru grafin
námugöng inn í fjallið, sem innan fárra ára munu verða lukt aftur af grjóthruni. En
inni er enn þá allmikið af vélum og ýmsum áhöldum. (Kristján Jónsson (ritstj.),
Barðstrendingabók, 1942).
– Stálfjall: …á austurmörkum hreppsins eru surtarbrandslög og brúnkola. Þar var
unnið að kolagreftri á fyrri stríðsárunum, en árangur varð lítill, enda hafnlaust og
aðstaða örðug. Námabærinn var reistur á svonefndum Völlum, rétt utan við Stálfjall.
Var víst aldrei háreistur eða fjölmennur. Námureksturinn féll niður í stríðslokin, húsin
voru rifin og flutt burt, en vélarnar voru skildar eftir í námunni, og fjallið hefur nú
rennt skriðuhurð fyrir opið og falið allt í skauti sínu (Árbók FÍ, 1959).
– Skor: …Þar er flæðihætt, og hefur oft allt féð drepið. Item fyrir skriðum og
snjóflóðum hætt. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Rauðasandshreppur
1703).
16