Forn skriðuföll á Vestfjörðum

sjó (Kr. G. Þorvaldsson frá Selárdal, Örnefni í Súgandafirði. Í Arngr. Fr. Bjarnason,
Vestfirskar sagnir III, 1946).
– Selárdalur: ...Skammt fyrir utan landamerkin komum við að Rauðuskriðu sem
einnig var nefnd Fletta og stundum Svunta. Upptök hennar eru hátt í hlíðinni. Hún er
mjó efst en breikkar síðan verulega. Að sögn kunnugra féll þessi mikla skriða í
stórrigningu að vorlagi á árunum á milli 1830 og 1840 (Árbók FÍ,1999).
– Norðureyri: …Túninu grandar sandfok. Engjarnar spillast stórlega af skriðum og
grjóthruni. Hætt er kvikfé stórlega fyrir snjóflóðum og sjávarflæðum. Vatnsból er lítið
og hættulegt til að sækja fyrir snjóflóðum á vetur. Hætt er bænum mjög svo fyrir
snjóflóðum, og hefur hann tekið tvisvar í manna minni, en þó menn lífs af komist í
hvorttveggja sinn. Oftar hefur á bæinn hlaupið, sem gjört hefur ei alllítinn skaða bæði
húsum og heyjum, kvikfénaði og skipum. …Munnmæli eru að bærinn hafi í
fyrndinni staðið þar sem nú er stekkur frá Norðureyri, og sjást þar byggingarleyfar af
tóftarústum, en ekki sést þar til girðinga, og segja sömu munnmæli að bærinn hafi
þaðan fluttur verið undan skriðum og snjóflóðum, og fyrir því má hér ei byggð setja.
(Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Súgandafjörður 1710).
– Göltur: …Leigukúgildi i, áður fyrir xiiii árum iii, því fækkað kúgildum og sett
niður landskuld að skriða féll á túnið. …Túninu hafa grandað skriður og tekið af því
hér um bil þriðjung. Engjar eru að mestu leyti fyrir skriðum eyðilagðar. Hætt er kvikfé
fyrir snjóflóðum og sjávarflæðum, sem oft verður mein að. Hætt er bænum fyrir
snjóflóðum og skriðum, og hefur oftlega á bæinn hlaupið og ekki annað sýnilegra en
hann mundi taka, þó hefur það ei skeð hingað til. (Jarðabók Árna Magnússonar og
Páls Vídalíns, Súgandafjörður 1710).
– Göltur: …Bærinn Göltur stendur á háum hól utarlega í túninu. Fyrrum stóð
bærinn nokkru innar en túnið nær nú, en mun hafa verið fluttur, af því að honum, var
talin hætta búin af skriðum og sjóflóðum. Smáskriður úr klettunum spilla nú stundum
túni, en ekki granda þær bænum, og snjóflóð hafa aldrei komið þar (Árbók FÍ, 1951).
– Göltur: ...Frá bakkabrúninni utan við Stórulág (um miðja veg milli Galtar og
Norðureyrar) er skammur spölur út á Fornabæjarhrygg en utan við hann er stór og
stærileg tótt sem menn hafa haldið að væri bæjarrúst frá fyrri öldum. …Í
munnmælum var hermt að skriða hefði lagt hinn forna bæ í rúst (Árbók FÍ,1999).
– Keflavík: …Engjar eru að mestu eyðilagðar fyrir skriðum og snjóflóðum. Hætt er
kvikfé og þeim sem það vaktar bæði fyrir grjóthruni og snjóflóðum, og verður oft
mein að. …Skipsuppsátur er mjög illt, og hafa hér því tíðum skip farist og brotnað af
grjóthruni, og þykir mönnum sýnilegt að fyrir því muni þetta heimræði um síðir af
leggjast. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Súgandafjörður 1710).
– Keflavík: ...Keflavík var sá bærinn, sem erfiðastar samgöngur átti. ...Frá Keflavík
að Gelti voru þrjár leiðir. Keflavíkurfjörur og „yfir fjall”. Tíðast voru farnar fjörur. Er
sú leið ill yfirferðar og hættuleg, og veldur því bæði sjór og skriður eða grjótkast úr
fjallinu. Vitað er um tvo menn, sem hafa slasast á þessari leið, og beið annar bana af
því. Það var í september 1841, að annar bóndinn í Keflavík fór vestur að Gelti. Kom
hann heim um kvöldið, og gat hann ekki talað svo skildist og var mjög meiddur á
höfði. Lifði hann nokkra daga en gat aldrei skýrt frá, hvernig hann hefði meiðst.
59