Forn skriðuföll á Vestfjörðum

Fljótavík
– Tunga: …Enginu granda sandfok og lækir með skriðum úr brattlendi. (Jarðabók
Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Aðalvíkursveit 1710).
– Kögur: …Austan að Fljótinu liggur Atlastaðahlíð og Kögur, brattur fjallaskragi.
Austan undir Kögri, en ekki að vestan, er þrjár smávíkur, Kagravík, Haugavík og
Sandvík. …Ekkert er frásagnarvert um Kagravík og Haugavík, sem eru mjög
brimasamar, undirlendi nær ekkert og jarðvegur grýttur, en á Breiðhillu í Sandvík,
sem heyrir undir Stað í Aðalvík, er surtarbrandur, sem stundum er tekinn þar, þegar
lendandi er þar og þurrt í veðri. Annars er stórhættulegt að dveljast þar sakir þráláts
grjóthruns (Ólafur Olavius, Ferðabók 1775–1777).
Hlöðuvík
– Hlöðuvík: …Fjallið Skálarkambur …aðskilur Hlöðuvík og Hælavík, girðir á milli
þeirra. ...Á fyrstu áratugum þessarar aldar voru götur ruddar í Skálabrekku og hlíðar
kambsins. Verkfærin voru auðvita skóflur og járnkarlar til að losa um stærstu steina og
ryðja þeim úr vegi. Undir grassverði hlíðarinnar eru gamlar aurskriður, og þar reyndist
fært að ryðja götu fyrir hestfætur. Hún var í löngum sneiðingum með mörgum
beygjum (Árbók FÍ, 1977).
Hornvík
– Hornbjarg og Hælavíkurbjarg (alm.): …Í leysingu eða mikilli sólbráð þótti
óvarlegt að fara undir bjarg eða jafnvel hinn mesti gapaskapur, væri leysing mikil. Oft
var þó farið þótt nokkur leysing væri. Mátti þá búast við ofanfalli, bæði einstökum
steinum og skriðum. Þess var þá gætt, að ganga sem næst berginu og hlífa sér þannig
fyrir steinkasti, en þess var þó ekki kostur, nema meðan farið var milli skotstaða. Eins
og áður er minnst á, var það oftast nauðsynlegt, að komast fram í fjöru til þess að fá
hægari aðstöðu til miðunar á skotstaðina, en mjög var hætt við, að steinkast fylgdi
fuglinum, þegar hann þyrptist fram við skotið. Var þá reynt að fá stóran stein í
fjörunni til skjóls fyrir steinkastinu, því að allrar varúðar þurfti, enda því líkast að vera
undir bjargi, þegar ofanfall var mikið, og vera á vígvelli. Þeir, sem sóttu að staðaldri
undir björgin, lærðu að sínar varnir gegn steinkastinu, er urðu þeim með tímanum
ósjálfráðar. Þeir voru fljótir að skynja fyrstu merki um ofanfall og eldfljótir að leita
skjóls undir berginu eða stórum steinum fremst fram í flæðarmáli. Þeir gátu komist af,
þótt allt í kringum þá væru eldglæringar frá brotnum steinum og steinflísar þytu í allar
áttir eins og sprengjubrot í nútímahernaði. En hættan var alls staðar yfirvofandi.
Komið gat það fyrir, að steinn kurlaðist fyrir fótum þess, sem var á gangi undir
bjarginu, þegar hann átti þess síst von. Aðeins snöggt þythljóð í lofti, og steinninn
molaðist fyrir fótum hins gangandi manns, eitt fótmál milli lífs og dauða. Fyrir kom,
að menn kæmu særðir úr þessum hildarleik, og jafnvel, að þeir segðu ekki frá
tíðindum, fyndust fallnir á vígvellinum eða fyndust ekki, væru grafnir undir stórum
skriðum, sem ómögulegt reyndist að ná þeim undan. En sjaldgæft mátti kalla að slys
yrði, þótt djarflega væri sótt undir björgin. Þegar leysing og ofanfall var mikið, mátti
eiga víst, að töluvert fyndist af dottnum fugli, en svo var sá fugl nefndur, sem rotast
74