Forn skriðuföll á Vestfjörðum

Austur Barðastrandarsýsla
– Barðastrandasýsla (alm.): ...(Um vegi í Barðastrandasýslu). Það má þó heita
furða, hve víða eru vegnefnur, þegar þess er gætt, hve strjálbyggt þar er, og vegirnir
eða vegabæturnar geta á mörgum stöðum eigi staðið lengur en árið, þegar best lætur,
því að vegirnir eru víða framan í snarbratta og skriður og grjóthrun eyðileggur þá.
(Hermann Jónasson, Yfirlit yfir búnaðarástandið í Barðastrandarsýslu, Búnaðarrit,
1888).
Gilsfjörður
– Brekka: …Engjarnar spillast í einum stað af grjóthruni, en mesti partur þeirra er
votunninn. Úthagarnir eru bjarglegir, en spillast af skriðum. Hætt er kvikfé fyrir
snjóflóðum og grjóthruni, og svo ógöngum. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls
Vídalíns, Geiradalur 1710).
– Brekka: …Utantúnsslægjur eru þar ekki, að heitið geti, aðrar en mýri þar suður frá
bænum, að botni fjarðarins, en það er verulegt gulstararengi, gott að grasvexti og
grasgæðum, en ummálslítið og jafnan ærið votlent. Þar er og sumstaðar grýtt, því
skriður falla oft á vorum ofan yfir það, þar ofan frá fjallinu (Sýslu og sóknarlýsingar
Bókmenntafélagsins – Garpdalsssókn, 1852).
– Gilsfjarðarmúli: …Túninu spilla skriður úr fjallinu. Engjarnar spillast af vatni,
sem étur úr rótina. Úthagarnir eru bjarglegir, þó þeir spillist stórlega af skriðum all
víða. Hætt er húsum og heyjum fyrir stórveðrum, og svo húsum fyrir grjóthruni úr
fjallinu. (Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, Geiradalur 1710).
– Garpsdalur: …Túninu spillir öðruhverju ein skriða úr fjallinu, og bæjarlækurinn
með sandsáburði fyrir utan og neðan bæinn. Enginu spillir sumstaðar grjóthrun og leir,
sem á það rennur, en sumstaðar étur vatn úr rótina. (Jarðabók Árna Magnússonar og
Páls Vídalíns, Geiradalur 1710).
– Garpsdalur: …mætir það (túnið) og skemmdum stórum af sandmöl, er á það
fýkur ofan af fjallinu með snjó í hörðum norðankaföldum á vetrum, og líka rennur
einstöku sinnum á það sandur og möl úr fjallshlíðinni í miklum leysingum á
vetrardag. Utantúnsslægjur eru þar, hér og þar um beitilandið, og fá á þann veg
talsverðan heyskap, og heyfallið er gott. En mjög eru sjóarbakkarnir upp frá Gilsfirði,
úr hverjum til forna hafði fengist mikið og gott hey, orðnir skemmdir af bæði malar–
og sandárennsli, úr melaholtum, sem víða eru upp frá þeim, og melahryggjum, sem í
þeim eru, og líka af jarðskriðum miklum, orsökuðum af brattleik millum hvammana
þar í bökkunum (Sýslu og sóknarlýsingar Bókmenntafélagsins – Garpdalsssókn,
1852).
4