17.01.2013 Views

Promoción de la Salud en las Américas - Universidad Veracruzana

Promoción de la Salud en las Américas - Universidad Veracruzana

Promoción de la Salud en las Américas - Universidad Veracruzana

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

oportunida<strong>de</strong>s disponibles, <strong>de</strong>ntro y fuera <strong>de</strong> <strong>la</strong> comunidad educativa, <strong>la</strong> educación formal y<br />

no formal y métodos tradicionales o alternativos, para poner <strong>en</strong> marcha procesos <strong>de</strong><br />

educación para <strong>la</strong> salud; fortalec<strong>en</strong> <strong>la</strong> capacidad <strong>de</strong> los estudiantes (empo<strong>de</strong>rami<strong>en</strong>to) para<br />

transformar <strong>la</strong>s condiciones que <strong>de</strong>terminan <strong>la</strong> salud; promuev<strong>en</strong> <strong>la</strong> interacción <strong>en</strong>tre<br />

escue<strong>la</strong>s, comunida<strong>de</strong>s, padres <strong>de</strong> familia y servicios <strong>de</strong> salud locales; y promuev<strong>en</strong> el<br />

<strong>de</strong>sarrollo y <strong>la</strong> conservación <strong>de</strong> espacios esco<strong>la</strong>res saludables.<br />

Och<strong>en</strong>ta y ocho por ci<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los países <strong>la</strong>tinoamericanos incluye <strong>la</strong> educación para <strong>la</strong> salud<br />

como un elem<strong>en</strong>to transversal <strong>en</strong> sus p<strong>la</strong>nes <strong>de</strong> estudio (Ippolito-Shepherd, 2005). Los temas<br />

cubiertos <strong>en</strong> <strong>la</strong>s activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> educación para <strong>la</strong> salud incluy<strong>en</strong> <strong>la</strong>s adicciones (94%), <strong>la</strong><br />

higi<strong>en</strong>e personal, <strong>la</strong> salud sexual y reproductiva, <strong>la</strong> educación física y los <strong>de</strong>portes (88%), el<br />

VIH y el sida, los alim<strong>en</strong>tos, <strong>la</strong> nutrición y el uso <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong> salud (82%) y <strong>la</strong><br />

autoestima, <strong>la</strong>s inmunizaciones, el manejo <strong>de</strong> basuras y <strong>la</strong>s habilida<strong>de</strong>s para <strong>la</strong> vida (70%).<br />

La mayoría <strong>de</strong> países <strong>la</strong>tinoamericanos incluy<strong>en</strong> el ejercicio físico y <strong>la</strong> recreación.<br />

La educación <strong>en</strong> Habilida<strong>de</strong>s para <strong>la</strong> Vida constituye una herrami<strong>en</strong>ta valiosa para seguir<br />

apoyando los procesos esco<strong>la</strong>res <strong>de</strong> educación para <strong>la</strong> salud con <strong>en</strong>foque integral. Hoy <strong>en</strong> día,<br />

México, Costa Rica, Colombia, Chile y Arg<strong>en</strong>tina ti<strong>en</strong><strong>en</strong> proyectos <strong>en</strong> curso que están<br />

aportando experi<strong>en</strong>cias y lecciones extremadam<strong>en</strong>te valiosas <strong>en</strong> <strong>la</strong> aplicación <strong>de</strong> este<br />

<strong>en</strong>foque.<br />

El propósito principal <strong>de</strong> <strong>la</strong> educación <strong>en</strong> Habilida<strong>de</strong>s para <strong>la</strong> Vida es el <strong>de</strong>sarrollo y<br />

fortalecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> un grupo g<strong>en</strong>érico <strong>de</strong> habilida<strong>de</strong>s psicosociales que pue<strong>de</strong>n aplicarse <strong>en</strong><br />

una amplia variedad <strong>de</strong> situaciones diarias, como el autoconocimi<strong>en</strong>to, <strong>la</strong> comunicación<br />

efectiva (asertiva), <strong>la</strong> empatía, <strong>la</strong>s re<strong>la</strong>ciones interpersonales, <strong>la</strong> toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones, <strong>la</strong><br />

solución <strong>de</strong> problemas, el p<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>to creativo, el p<strong>en</strong>sami<strong>en</strong>to crítico, el manejo <strong>de</strong><br />

emociones y s<strong>en</strong>timi<strong>en</strong>tos, y el manejo <strong>de</strong> <strong>la</strong>s t<strong>en</strong>siones y el estrés (WHO,1999). Algunas <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s características personales que se han i<strong>de</strong>ntificado <strong>en</strong> niños resili<strong>en</strong>tes pue<strong>de</strong>n <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>rse<br />

o fortalecerse mediante <strong>la</strong> educación <strong>en</strong> Habilida<strong>de</strong>s para <strong>la</strong> Vida <strong>en</strong> <strong>la</strong>s escue<strong>la</strong>s(OPS/OMS,<br />

2000). La alfabetización <strong>en</strong> salud también pue<strong>de</strong> contribuir a los objetivos <strong>de</strong> <strong>la</strong> promoción<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> salud y <strong>la</strong> prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>la</strong>s diversas etapas <strong>de</strong>l ciclo <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo.<br />

El diseño y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> un programa integral <strong>de</strong> educación para <strong>la</strong> salud requiere <strong>la</strong><br />

valoración <strong>de</strong> necesida<strong>de</strong>s, el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l p<strong>la</strong>n <strong>de</strong> estudios, <strong>la</strong> preparación <strong>de</strong>l material<br />

educativo, <strong>la</strong> educación, capacitación y actualización <strong>de</strong> maestros, <strong>la</strong> investigación, <strong>la</strong><br />

monitorización y evaluación, y <strong>la</strong> difusión <strong>de</strong> <strong>la</strong> información (Ippolito-Shepherd et al.,<br />

2002c). Estos programas <strong>de</strong>b<strong>en</strong> hacer parte <strong>de</strong> un currículo esco<strong>la</strong>r basado <strong>en</strong> <strong>la</strong>s priorida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> salud pública nacional, regional y local.<br />

La creación y el mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>en</strong>tornos esco<strong>la</strong>res saludables y <strong>de</strong> áreas circundantes, que<br />

es el segundo compon<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>la</strong> Iniciativa, involucra dim<strong>en</strong>siones y factores físicos y<br />

psicosociales. Como el <strong>en</strong>torno físico es don<strong>de</strong> ti<strong>en</strong><strong>en</strong> lugar <strong>la</strong> <strong>en</strong>señanza y el apr<strong>en</strong>dizaje,<br />

<strong>de</strong>be garantizar un mínimo <strong>de</strong> condiciones <strong>de</strong> seguridad y saneami<strong>en</strong>to ambi<strong>en</strong>tal favorable<br />

para <strong>la</strong> salud, el bi<strong>en</strong>estar y el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l máximo pot<strong>en</strong>cial <strong>de</strong> los niños y otros miembros<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> comunidad educativa (WHO,1997).La dim<strong>en</strong>sión psicosocial aborda el clima <strong>de</strong><br />

178

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!