Promoción de la Salud en las Américas - Universidad Veracruzana
Promoción de la Salud en las Américas - Universidad Veracruzana
Promoción de la Salud en las Américas - Universidad Veracruzana
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
4. Empo<strong>de</strong>rami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong>s comunida<strong>de</strong>s y participación cívica<br />
A<strong>de</strong>más <strong>de</strong> un fundam<strong>en</strong>to sólido <strong>en</strong> equidad y <strong>de</strong>mocratización, el movimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />
promoción <strong>de</strong> <strong>la</strong> salud <strong>en</strong> <strong>la</strong>s <strong>Américas</strong> también ti<strong>en</strong>e bases muy firmes <strong>en</strong> <strong>la</strong> participación<br />
comunitaria y cívica. La participación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s comunida<strong>de</strong>s <strong>en</strong> <strong>la</strong> promoción <strong>de</strong> <strong>la</strong> salud se<br />
originó con <strong>la</strong> Dec<strong>la</strong>ración <strong>de</strong> Alma-Ata que afirma que <strong>la</strong>s personas ti<strong>en</strong><strong>en</strong> el <strong>de</strong>recho y <strong>la</strong><br />
obligación a participar, individual y colectivam<strong>en</strong>te, <strong>en</strong> <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nificación y realización <strong>de</strong> su<br />
at<strong>en</strong>ción sanitaria (Boutilier, et al., 2000). La participación <strong>de</strong> <strong>la</strong> comunidad <strong>en</strong> el<br />
movimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> promoción <strong>de</strong> <strong>la</strong> salud presupone una visión más amplia <strong>de</strong> los <strong>de</strong>terminantes<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> salud. Hal<strong>la</strong>zgos como los <strong>de</strong>l Informe Lalon<strong>de</strong> <strong>de</strong> 1974 <strong>en</strong> Canadá, afirman que <strong>la</strong><br />
at<strong>en</strong>ción sanitaria <strong>de</strong>be in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>dizarse <strong>de</strong> <strong>la</strong> biomedicina y evaluarse según el impacto que<br />
los factores <strong>de</strong> riesgo re<strong>la</strong>cionados con el comportami<strong>en</strong>to ti<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> morbilidad y <strong>la</strong><br />
mortalidad. La Oficina Regional Europea <strong>de</strong> <strong>la</strong> Organización Mundial <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>Salud</strong> amplió<br />
aún más esta visión, argum<strong>en</strong>tando que <strong>la</strong> salud se ve afectada principalm<strong>en</strong>te por <strong>de</strong>cisiones<br />
políticas <strong>en</strong> áreas no re<strong>la</strong>cionadas con <strong>la</strong> salud, como <strong>la</strong> vivi<strong>en</strong>da, el transporte y <strong>la</strong><br />
distribución <strong>de</strong> alim<strong>en</strong>tos. La OMS recom<strong>en</strong>dó un mo<strong>de</strong>lo intersectorial <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo<br />
comunitario y dio orig<strong>en</strong> a los proyectos <strong>de</strong> Municipios <strong>Salud</strong>ables, que ti<strong>en</strong><strong>en</strong> como premisa<br />
fundam<strong>en</strong>tal <strong>la</strong> p<strong>la</strong>nificación y acción conjuntas <strong>en</strong> un amplio rango <strong>de</strong> <strong>de</strong>terminantes <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
salud por parte <strong>de</strong> los ciudadanos y sus gobiernos locales. La OPS apoyó <strong>la</strong> participación<br />
comunitaria <strong>en</strong> el <strong>de</strong>sarrollo y el fortalecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> los sistemas locales <strong>de</strong> salud, y diseñó<br />
una metodología para evaluar <strong>la</strong> participación social <strong>en</strong> <strong>la</strong> salud y el <strong>de</strong>sarrollo. Muchas<br />
experi<strong>en</strong>cias <strong>de</strong> participación comunitaria <strong>en</strong> at<strong>en</strong>ción primaria <strong>de</strong> <strong>la</strong> salud se docum<strong>en</strong>taron<br />
y sistematizaron (OPS, 1984). La Carta <strong>de</strong> Ottawa <strong>de</strong> 1986 dio más importancia al <strong>de</strong>sarrollo<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> comunidad como un <strong>en</strong>torno <strong>de</strong> promoción <strong>de</strong> <strong>la</strong> salud, convocando a una participación<br />
activa <strong>de</strong>l público <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> priorida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> salud, <strong>la</strong> toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones, <strong>la</strong><br />
p<strong>la</strong>nificación <strong>de</strong> estrategias y su aplicación para lograr una salud mejor (Boutilier et<br />
54