Deur Christus Alleen - AH Bogaards

Wie zal zeggen hoe de kerk in ònze eeuw zich al heeft "vermengd met de volken", en lelijk
geschroeid is naar de zijde der wereld. Ook al weer zonder dat iemand het beseft. De zonde
der "wereldgelijkvormigheid" volgt nu eenmaal de methode der "vreedzame
binnendringing". Onder de schoonste leuzen wordt de ene concessie na de andere aan de
wereld gedaan. Het verschroeiingsproces is waarschijnlijk verder voortgeschreden, dan zelfs
de grootste pessimist geneigd is te geloven. Zelfs in "onze heiligste verrichtingen"!
Is Efraïm van nú ook een koek, die niet is omgekeerd? Die nergens meer toe deugt?
De gevaren komen echter niet alléén van de kant der wereld.
Deze zonde schuifelt alom, en nestelt zich overal in.
Iedereen weet, dat God de mens zowel met verstand als gevoel geschapen heeft, en beide
functies hebben in de kerk en de godsdienst haar rechten en.... plichten.
Maar nu komt de zondige en eenzijdige mens, en zet een van die twee opzij.
Nu eens domineert het gevoel. Men wil van de verstandsfunctie in het geloofsleven niet
weten. Dit is de letter, die doodt. Het dogma is een artikel, dat zo spoedig mogelijk dient te
worden opgeruimd. En.... op deze wijze loopt de kerk gevaar te verzeilen in de wateren van
het mysticisme, en... . op die klippen te pletter te lopen. Het Woord Gods verliest dan z'n
klem. De ervaring van de mens wordt de beslissende factor. Efraïm verbrandt naar de zijde
der mystiek.... als een koek, die niet is omgekeerd.
Men sluite echter z'n oog evenmin voor de andere eenzijdigheid!
Het grote gevaar van het intellectualisme!
Men laat dan uitsluitend het verstand spreken, en ontzegt aan het gevoel alle rechten. Dit
wordt niet zelden als het echte gereformeerde voorgesteld. En men vergeet schromelijk, dat
de gereformeerde belijdenisschriften en symbolen door echte mystiek gedragen zijn. Men
wordt dan "plus royaliste que le Roi". Onze Catechismus is helemaal niet bang, om te
belijden, dat ik "het beginsel der eeuwige vreugde in mijn hart gevoel". En het
Avondmaalsformulier waarschuwt vrijmoedig allen, "die dit getuigenis in hun harten niet
gevoelen, zich van deze spijze, die Christus alleen voor Zijn gelovigen verordineerd heeft, te
onthouden, opdat hun gericht en verdoemenis niet des te zwaarder worden".
Dit is tegelijk voor alle intellectualisten gezegd.
Zij maken de mysteriën Gods tot een rekensom. En de kerk des Heren tot een ijskelder, waar
het vreselijk kil is. Ook daar is Efraïm een koek, die niet is omgekeerd. Zij deugt nergens
meer toe. Want al ware het, dat ik al de verborgenheden wist, doch de liefde niet had, ik ware
niets.
De lelijkste vorm neemt deze zonde der eenzijdigheid aan ten aanzien van de genade van
onze Here Jezus Christus.
Wij worden door genade alleen zalig, zonder de werken der wet.
Dit is de schriftuurlijke proclamatie van de onverdienstelijkheid der goede werken!
Maar er is ook een andere zijde.
Deze namelijk: het geloof zonder de werken is dood.
Wee de mens, die meent door z'n werken zalig te kunnen worden, en Christus voorbij loopt!
Maar wee ook de mens, die in de waan verkeert, zonder de werken zalig te kunnen worden,
en in zijn onvruchtbaar leven blijft voortvaren.
117