[471] U S T A W O D A W S T W A SY N O D A L N E G O .1 4 7nibus sunt exposita atque afflicta, nemo est, qui nesciat. Quam vero dolendanunc est parochorum et aliorum sacerdotum misera conditio, qui vix fameiam non pereunt. Sed et quod magis calamitosum est magisque dolendumet omnibus lachrimis deplorandum, nullum iam nobis pro iustititia patetrefugium, iurisdictione ecclesiastica sublata, officiis et praesidiis omnibus nobisinterclusis, atque adeo ab omnis iuris ac legitimae defensionis remedio exclusis,ut non solum infima plebe, sed etiam Iudeis ipsis, gente perfida etscelesta, miserabiliores esse videamur.Commemorandum etiam censemus non sine querela et expostulatione,sine tamen animorum exacerbatione (quandoquidem offensionum et acerbitatumplena nunc sunt omnia), quo loco nunc sint res ecclesiasticae, quamgravia in praeteritis Petrcoviensi et Varssoviensi comitiis immunitati ecclesiasticaeinflicta sunt vulnera. Sublatum contra insordescentes statutum, quodunicum fuit nobis consequendae iustitiae et temeritatis ac rebellionis contrareligionem prohibendae remedium, abrogatum ius commune de excommunicatisin iudicio terrestri et regio non admittendis 1). Invecta in nos tributapraeter consensum nostrum planeque parendi inducta necessitas, quidquidequestris ordo censuerit. Haec vero omnia et alia multa non minus absurdaevenerunt maximo quidem malo ecclesiae, sed non minore dedecore eorum,qui nunc gubernationi rerum ecclesiasticarum praesident, petendum itaqueab illis, ut hanc a se ignominiam depellant, omnique studio curent, et adnitantur,ut haec, quae ipsis presidentibus inique erepta sunt, in pristinumstatum restituantur, ut religio vetus, cultusque Dei ab eccclesia simul cumipsa fide receptus vigeat, et ab omibus unanimiter observetur, ecclesiae perhaereticos occupatae, unacum sacris rebus ex illis ablatis et sanctuariis suis,ut iuri suo restituantur, scholae et conventicula haereticorum prohibeantur,sacrilegia et blasphćmiae in Deum patrem eiusque filium dominum nostrumIesum Christum, atque adeo in Sanctissimam divinarum personarum Trinitatem, ut cessent et severius puniantur, ecclesiasticis personis consequendaeet administrandae iustitiae via aperiatur, a stipendariorum spoliis ut simusprotecti, redditus ecclesiarum omnium tam saecularium, quam conventualiumsint liberi, et unicuique ut ius suum tribuatur.Quod si Rmorum dnorum studio et opera fuerimus consequuti, qui semurum pro domo Israel opponere debent, tum demum optimam Rei publicaechristianae formam in Dei timore, ac vero solidoque fundamento ChristoIesu domino nostro fundatam, agnoscemus. In qua ut et vivere et commoriliberet, ita pro ea conservanda quidvis omnino et ferre et pati non ingratumesset.Porro talem Rempublicam, qualis nunc est, confusam ac peregrinis impietatibuscontaminatam, in cuius medio, ut inquit propheta, labor est et inl)Konst. sejmu z r. 156 2/3 art. 50 oraz 68 »0 niedopuszczeniu kletego do prawa«(Vol. L eg. II. p. 19 i 20).
148 M A T E R Y JA Ł Y DO H IS T O R Y I [472]iustitia, etiam si omnia consilia nostra ad eam iuvandam et consefvandamcontulerimus, ac opes ac facultates nostras omnes, quantaecunque fuerint, ineam profuderimus, et quibuscunque rationibus iuvare illam voluerimus, nichilproficiemus Deo nobis irato, manifestaque furoris sui signa, ob manifestashominum impietates nobis non obscure ostendente.Et quoniam intelleximus malis istis, quae res nostras et ecclesiasticasplurimum labefactarunt, non parvam dedisse causam dissidia quaedam Rmoruminter se ecclesiae praesidum, rogandi sunt inprimis Rdi dni maiorumecclesiarum nuntii, ut in id praecipue incumbant, obsecrando, ac perviscera misericordiae Dei nostri illos obtestando, quo simultates omnesReipublicae et ecclesiae causa deponant et unanimiter, unanimique consensuet voluntate ruenti ecclesiae auxiliatrices manus praebeant, atque ab extremaruina, quantum in eis est, officio et debito suo illam praeservent et inclinatamsublevent. Quos et nos quoque, quantum in nobis est, admonitos esse vellemusnon nostris verbis, sed ex adhortatoria oratione Tridentinae sinodiexceptis: Reliquum est patres amplissimi, ut vos pro officio nostro admoneamus,tametsi gravitas et sapientia vestra minime admonitionem nostramdesideret, ut haec, quae pro salute ecclesiae agere molimur, in spiritu lenitatiset mansuetudinis, quemadmodum sanctae huic sinodo dignum est, agantur.Facessat hinc omnis huius sacrosancti coetus maiestati indigna contentio,facessat omne odium, omnisque verborum immoderatio, sit summa inter vos,ut esse debet, charitas, summa animorum consensio, summa concordia, nemo,quae sua sunt, quaerat, sed quae Iesu Christi, denique memineritis huic conventuiDeum ipsum nostrorum consiliorum et actionum omnium spectatoremac iudicem esse futurum. Cui non dubitamus ecclesiam charam sponsamsuam curae esse, modo nos ipsi non defuerimus.XX.Projekt listu biskupów polskich do papieża, zredagowany z powoduzamierzonego zwołania synodu pro wi ncyj011 al 11 ego w r. 1564.Forma epistolae episcoporum scribendae ad papam ex sinodoPetrkoviensi x).Sanctissime in Christo Pater et Domine Domine clementissime. Obsequiorumet orationum nostrarum submissam commendationem. In hac temy)Prymas Uchański nosił sie z planem zwołania w r. 15 6 3 lub początku roku przyszłegosynodu prow incjonaln ego, ale myśl te musiał na razie porzucić; i zamiar swój uskutecznił dopiero29 sierpnia 15 6 4 r. (Uchansciana I. p. 66). Kapituły, może za inicyjatywa krakowskiej,