Untitled

2 3B M a t e r y a ł Y p o h is t o r y i [$52]i 1528, które wyparty niedokładny zbiór poprzedni, tak iż obecnie żadnegojego egzemplarza odszukać już niepodobna.‘2. Uchwały synodu dyjecezałnego Gnieźnieńskiego z r. 1512 mająpewne odrębne znaczenie wśród innych podobnego rodzaju zabytków, którenależy tymczasowo podnieść, zanim będziemy mogli z kwestyą tą w w y­czerpujący sposób się załatwić.W synodyku Włocławskim, ogłoszonym w r. 189Q przez nieodżałowanejpamięci ks. Prałata Zenona Chodyńskiego znajdujemy na str. 28 i np.statuta synodu dyjecezałnego odprawionego w Włocławku 21 Września1516 r. Porównanie postanowień tego synodu z uchwałami z r. 1512 wykazujezupełną zgodność textow z wyjątkiem kilku drobnych różnic:1) Wstępy, jak się można było spodziewać, są różne,2) Artykułu i-go statutów Gnieźnieńskich brak w synodzie Włocławskim.3) Art. 49-ty statutów z r. 1512 otrzymał w texeie Włocławskim następującydodatek: »a qua absolvi non debeat, nisi parti lese et iudici satisfaciatcompetenter«.Nie ulega więc wątpliwości, że synod Włocławski z r. 1516 wziął zapodstawę dla swych prac ustawodawczych wcześniejsze o lat cztery statutaGnieźnieńskie.W tymże Synodyku wydawca pomieścił pod r. 1402 inne statuta dyjecezalne,których właściwy text zaczyna się od słów: »Cum igitur diviniscultibus mancipandi*... I ten zabytek chociaż ma odmienną, mianowiciekrótszą redakcyję, pojedyńczych artykułów i nieco inny rozkład, uderzająceokazuje pokrewieństwo ze statutami z r. 1512 i 1516.W poszukiwaniach naszych w rękopisach odnoszących się do średniowiecznychstatutów synodalnych kościoła Polskiego, znaleźliśmy nadto w jednymz rękopisów kapituły Gnieźnieńskiej text statutów biskupa Mikołajaniemal identyczny z publikowanym przez ks. Chodyńskiego, Z tą tylko różnicą,że kiedy rękopis zużytkowany w Synodyku Włocławskim pochodziz początku X V I wieku, kodeks Gnieźnieński spisanym został w pierwszejćwierci w. X V ; prócz tęgo tekst Gnieźnieński wprawdzie niema daty, alezawiera uzupełnienia bardzo cenne księdzu Chodyńskiemu nieznane. Okoliczność,że w rękopisie Gnieźnieńskim przy tekście statutów niema daty,mogłaby świadczyć przeciwko autentyczności tej, którą znalazł wydawcaw późnym i bardzo niedbale pisanym kodeksie.Nadto znaleźliśmy jeszcze w dwóch rękopisach z pierwszej połowyX V w., znajdujących się obecnie w Bibl. Cesarskiej w Petersburgu, tenżesam zabytek (Cum igitur divinis cultibus etc.), ale już jako statuta dyjecezyiGnieźnieńskiej. Nic to dziwnego, bo Mikołaj Kurowski, aż do roku 1402biskup W łocławski, mógł objąwszy arcybjskupstwo Gnieźnieńskie, statutawydane poprzednio dła dyjecezyi Włocławskiej, wprowadzić po przeprowadzeniuw nich pewnych redakcyjnych poprawek, do świeżo uzyskanej dyjecezyi.Tych kilka uwag wystarczy, ażeby dawność statutów z r. 1512 uwidocznići pochodzenie ich Włocławskie wykazać. Tem się także tłumaczydlaczego w r. 1516 statuta dyjecezalne Gnieźnieńskie tak chętnie w poprawnembrzmieniu przyjęto na synodzie Włocławskim z r. 1516. Widzianow nich dawne prawo partykularne dyjecezyi Włocławskiej, które tem większejobecnie powagi winno było zażywać, skoro od przeszło stulecia obowiązywałotakże w dyjecezyi Gnieźnieńskiej i jeszcze na synodzie z r. 1512