Untitled

More documents

Recommendations

Info

[553] U S T A W O D A W S T W A S Y N O D A L N E G O . 229uznanem zostało, po przeprowadzeniu pewnych modyfikacyj, za wystarczającedla potrzeb duchowieństwa.Krytyczne wydanie wszystkich tych textow dozwoli dopiero poznaćzmiany, jakim uległy starożytne statuta Włocławskie za dwoma zawodamiw dyjecezyi Gnieźnieńskiej, raz w początku X V stulecia za Mikołaja Kurowskiego,drugi raz za Jana Łaskiego w r. 1512; (cf. także art. ks. Dr.Fijałka w Przeglądzie Katol. Nr. 52 z r. 1892).3 . Zbiór statutów synodalnych ułożony przez biskupa WłocławskiegoStanisława Karnkowskiego i ogłoszony drukiem w r. 1579, obejmuje próczmateryjału nagromadzonego w kollekcyi z r. 1527 jeszcze liczne fragmentyz uchwał synodów prowincyjonalnych Gnieźnieńskich, które się odbywaływ okresie od r. 1527 do r. 1577.Zbiór Karnkowskiego liczy tak, jak inne kompilacye prawa kościelnegoksiąg 5; z tych piątą wypełniają postanowienia synodu Piotrkowskiego z r.1577, podane in extenso według pierwszej edycyi z r. 1578. W naszemwydaniu uwidoczniliśmy różnice, które zachodzą między tekstem do approbatypapieskiej przesłanym, a poprawioną, drukiem ogłoszoną redakcyją, dlatego też dalej synodem z roku 1577 zajmować się już nie mamy powodu.Natomiast co się tyczy czterech pierwszych ksiąg kollekcyi Karnkowskiego,to pomijając ustępy żywcem przejęte ze zbioru Łaskiego, najważniejszemjest stwierdzenie, w jaki sposób Karnkowski obchodził się z ustawodawstwemsynodalnem, które przy pracy swojej uwzględnił.Tak jak zbiór Łaskiego przyprawił nas o stratę oryginalnych statutówkilku synodów prowincyjonalnych odprawionych przed r. 1527, tak samokollekcyja Karnkowskiego, potwierdzona przez Stolicę Apostolską, pogrążyław zapomnieniu te postanowienia synodalne, które przed r. 1579 niezostały wydrukowane. Niewiele ich tylko znamy w oryginalnem brzmieniu,dzięki kopiom, które w nieznacznej ilości się zachowały; działalność ustawodawczawiększej części ówczesnych synodów prowincyjonalnych znaną namjest dotychczas tylko z fragmentów przez Karnkowskiego przytoczonych.Zachodzi jednak pytanie, czy Karnkowski podawał wyjątki z uchwałsynodalnych w niezmienionej formie, czy wyczerpywał statuta każdego pojedyńczegosynodu, jak nareszcie, jeżeli to wogóle czynił, dostrajał materyjałustawodawczy dawniejszy do potrzeb kościoła w chwili, kiedy kollekcyjęswą do druku przygotowywał.Na pytania te oapowiedziećby można wyczerpująco tylko wtedy, gdybyśmymieli w rękach te wszystkie statuta, które znał i excerpował Karnkowski.Mając jednak chociaż część ich przed sobą, należy tem pilniej porównaćje z zawartością zbioru Karnkowskiego, aby ocenić, czy zrestytuowanieuchwał synodalnych, które nas nie doszły w autentycznych odpisach,możliwem jest przy pomocy kollekcyi z r. 1579.Inna bowiem jest rzecz poznać prawo partykularne pewnej prowincyikościelnej na podstawie układu w pewnym momencie chronologicznym ułożonegoi uwzględniającego tylko takie przepisy różnych synodów, któremocy swej i znaczenia nie utraciły; inna znowu zbadać usiłowania pojedyńczychsynodów, skierowane do załatwienia bieżących spraw kościoła i dozapobieżenia rozmaitym niebezpieczeństwom grożącym kościołowi tak od samegokleru, jak od państwa i społeczeństwa.Zbiory takie, jak Łaskiego, Karnkowskiego, Wężyka, mają przedewszystkiemcharakter praktyczny, a ubocznie tylko dostarczają danych historycz-30
230 M A T E R Y A Ł Y D O H IS T O R Y I [554]nych; wydanie oryginalnych statutów synodalnych, w ich chitonologicznemnastępstwie, daje dopiero podstawę do skreślenia stanowiska, jakie episkopati duchowieństwo zajmowało w przeróżnych fazach dziejowych kościoła polskiego.Epoka objęta zbiorem Karnkowskiego przypada właśnie na czasy reformacyi,soboru Trydenckiego i repressyi nauk innowierczych. Stąd interesdla postanowień synodalnych z owego okresu, stąd pokusa, aby choćby napodstawie kollekcyi z r. 1579 zdać sobie sprawę, co mianowicie zdziałanona każdym pojedyńczym synodzie.Nie przeprowadziwszy jednakże we wskazany powyżej sposób naukowejkrytyki zbioru Karnkowskiego, wszelkie w tym kierunku zabiegi mogątylko do niepewnego lub nawet ujemnego wprost doprowadzić wyniku.Ażeby ułatwić pracę, którą uważamy za tak doniosłą, zestawiliśmyogłoszone przez nas zabytki z kollekcyą z r. 1579, zaznaczając przy każdymartykule, czy Karnkowski przytacza go w oryginalnem brzmieniu, czy z pe~wnemi zmianami:I. Synod Łęczycki z r. 1527.Artykuł 1 Karnk. fol. 127.— 2 Karnk. fol. 23°.— 3 » » 24.■ 6 » » 24°.—^■9 » » 52-— 10 » » 240 (w skróceniu).— 11 » » 1440 i 25 (z opuszczeniami).— 12 Karnk. fol. 70.— 13 » » 410 (pod mylnąArt. 3 Karnk. fol. 70° (pod mylnądatą z r. 1520).— 4 Karnk. fol. 2 50.— S 8 55°-— 6 » » 17 (w skróceniu).— 7 » » 53-— 8 » » 88.| t - 9 .» » 39°-IV. S y n o d P io trk o w s k i z r. 1542.datą r. 1522). Art. 4 Karnk. fol. 111.— 13 Karnk. fol. 25- — 5 » » 111.— 6 » » i i i 0.II. S y n o d P io tr k o w s k i z r. 1530. — 7 » » 111°8 » » 26 (z opuszcze-127°. niami).— 9 Karnk. fol. 26°.Art. 1 Karnk. fol.— 2 Karnk. fol. 88.— 5 » » 1440 (pod mylną — 10 » » 112.datą 1534). — 11 » 155°.— 6 Karnk. fol. 76. — 12 » 1140.— 7 » » 46°.— 13 » 115.— 8 » » 144°. — 17 » 130.--- 9 !> » 100. — 18 » » 420.-- II » » 155°. — 19 » 420.--- 12 » » 52°.— 24 » » 48 cf. także fol.— 13 » 2°.37° pod r. 1539-— 14 » » 93 °- 25 » 46°.— 13 » » 94. — 26 » 75-— 2769.III. S y n o d P iotr k o w sk i z r. 1532. — 28 » » 88.— 3053 (z nieznacznąArt. 1 Karnk. fol 25°.zmianą).— 2 » » 52°.
Page 4 and 5:
MATERYJAŁY do HISTORYIustawodawstw
Page 6 and 7:
U S T A W O D A W S T W A S Y N O D
Page 8 and 9:
[329] U S T A W O D A W S T W A S Y
Page 11 and 12:
8 M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T O
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T O R
Page 17 and 18:
1 4M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T O
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
iS M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T O
Page 23 and 24:
20M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO R
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
2 4M A T E R Y J A Ł Y D O H IS T
Page 29 and 30:
2 6M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTORY
Page 31 and 32:
28 M A T E R Y J A Ł Y DO H IS T O
Page 33 and 34:
3 0M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO R
Page 35 and 36:
32M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T O
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
3*5M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T O
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
4 0 M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
4 6M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO R
Page 51 and 52:
4 §M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T
Page 53 and 54:
5oM A T E R Y JA ŁY D O H IS T O R
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
M A T E R Y JA Ł Y D O JJlST O kV
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
6 o M A T E R Y JA Ł Y D O M lSTO
Page 65 and 66:
6żM A T E R Y JA Ł Y D O H IS T O
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
6 3 M A T E R Y JA Ł Y DO H IS T O
Page 73 and 74:
7 0 M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T
Page 75 and 76:
72 M A T E R Y J A Ł Y D O H IS T
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
M a T e r y j a Ł Y d o HistoRYlse
Page 83 and 84:
8oM A T E R Y JA Ł Y DO H iS T O R
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
§4 M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTOR
Page 89 and 90:
86 M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO R
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
po M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T O
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
9 4M A T E R Y J A Ł Y D O H IS T
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
M A T E R Y J A Ł Y D O H IS T O R
Page 103 and 104:
IOOM A T E R Y JA Ł Y D O H IS T O
Page 105 and 106:
1 0 2 M A T E R Y JA Ł Y D O H IST
Page 107 and 108:
104 M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T
Page 109 and 110:
i o 6 M A T E R Y JA Ł Y D O H IS
Page 111 and 112:
i o 3M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
I [2M A T E R Y JA Ł Y DO H IS T O
Page 117 and 118:
H 4 M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO
Page 119 and 120:
M A T E R Y J A Ł Y D O H IS T O R
Page 121 and 122:
2. Ceterum, quia ex intermissione c
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
122 M A T E R Y J A Ł Y D O H ISTO
Page 127 and 128:
T 2 4 M A T E R Y JA Ł Y D O H IST
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
136 M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
14© M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T
Page 145 and 146:
M A T E R Y JA Ł Y HO H IS T O R Y
Page 147 and 148:
144M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO R
Page 149 and 150:
146 M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTOR
Page 151 and 152:
148 M A T E R Y JA Ł Y DO H IS T O
Page 153 and 154:
i5o M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T
Page 155 and 156:
1 5 2 M A T E R Y JA Ł Y D O H IS
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO R Y
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
i6o M A T E R Y JA Ł Y D O H S T O
Page 165 and 166:
IÓ2 M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
166 M A T E R Y JA Ł Y DO H IS T O
Page 171 and 172:
1 68M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
174M A T E R Y JA Ł Y DO H IS T O
Page 179 and 180: 1/6 M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO
Page 181 and 182: i 7 8M A T E R Y JA Ł Y DO H IS T
Page 183 and 184: 1 80 M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO
Page 185 and 186: t§2 M A T E R Y JA Ł Y D O H ISTO
Page 187 and 188: 184 M A T E R Y J A Ł Y D O H IS T
Page 189 and 190: 186 M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T
Page 191 and 192: 18g M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T
Page 193 and 194: I go M A T E R Y A Ł Y D O H IS T
Page 195 and 196: 192 M A T E R Y A Ł Y D O H IS T O
Page 197 and 198: 194M A T E R Y A Ł Y DO H IS T O R
Page 201 and 202: 198 M A T E R Y A Ł Y DO H IS T O
Page 207 and 208: źo4M A T E R Y A Ł Y D O H ISTO R
Page 209 and 210: W y k a z rzeczy.A.Abbates 371.—
Page 211 and 212: [533] U S T A W O D A W S T W A S Y
Page 213 and 214: [535] U S T A W O D A W S T W A s y
Page 217 and 218: [539]U S T A W O D A W S T W A S Y
Page 219 and 220: [ H i ] U S T A W O D A W S T W A S
Page 223 and 224: [545] U S T A W O D A W S T W A S V
Page 229: 2 3B M a t e r y a ł Y p o h is t
Page 233: ERRATA.348 art. 9 wiersz pierwszy
show all

Untitled

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?