Untitled

6 M A T E R Y JA Ł Y D O H IS T O R Y I [330]wstępnych, jeżeli okażą się pewne braki i luki, trzeba będzie postanowieniasynodów, których autentycznych texto w się nie znajdzie,restytuować przy pomocy wzmiankowanych układów.Prace synodalne w w. X V I posiadają dla nas podobną a nawetwiększą wagę niżeli to, co na tej samej drodze duchowieństwoPolskie zdziałało w stuleciu poprzedzającemu Wówczas walczonoz husytyzmem i statuta kaliskie zawdzięczają w znacznej częściswoje powstanie okoliczności, że chciano prawo partykularne prowincyignieźnieńskiej jak najszybciej w odpowiednią formę ująć,ażeby karność wśród duchowieństwa parafjalnego utrzymać i wzmocnić,i obawę zawleczenia herezyi stanowczo usunąć.W X V I wieku mieli biskupi polscy cięższe przed sobą zadanie.Reform acyja była o wiele groźniejszą od husytyzmu i dla tegośrodki obronne należało z tem większą przygotować energją. Przytemobradował równoczeście sobór Trydencki i wydawał liczne postanowieniazdążające do reformy kościoła. Jak się w takiej chwilikler polski zachowywał, na jakie się zdobył uchwały, i jak pojmowałciążącą na nim odpowiedzialność, o tem w pierwszej linii, próczwielu innych źródeł, pouczyć nas mogą statuta ówczesnych synodów.A le tych statutów ogłoszono do tej pory nie wiele. N ajbardziejinteresujący materyjał synodalny z lat 1547— 1551 zawdzięczamypublikacyi p. Wisłockiego, zresztą zanotować możemy jeszczetylko akta synodu prowincyjonalnego lwowskiego z r. 1564 wydaneprzez ks. Arcybiskupa Morawskiego, oraz uchwały synodu archidyjecezalnegognieźnieńskiego z r. 1583, które ogłosił ks. Prałat ZenonChodyński, W ielki zbiór dokumentów publikowany przez p. Wierzbowskiego,oraz dwa pierwsze tomy Hosianów dostarczają nam wielewiadomości o ówczesnych synodach, ale uchwał ich nie obejmują.Z drukowanych w X V I wieku statutów synodalnych wszystkienależą do największych rzadkości. T ak zbiorek arcybiskupa Drzewickiegoznany jest w kilku zaledwie egzemplarzach, synody z r.1542 i 1577 w oryginalnych edycyjach mało komu również dostępne.Uwzględniając wspomniane okoliczności uznaliśmy za odpowiedniei dla nauki korzystne ogłosić pewną ilość zabytków ustawodawstwasynodalnego z X V I wieku, a to bądź na podstawie