Archeologisch onderzoek in de omgeving van het prehistorische

234
—
²¹⁵ Het begrip macrolithisch artefact is gedefinieerd
door Wansleeben & Verhart
1990, 398.
²¹⁶ Waterbolk 1994, 42. Vergelijkbare lengten
(tussen 150 en 210 mm) worden genoemd
voor de klingen uit het mijngebied van
Spiennes, de breedtes zijn door geringer;
deze variëren van 25 tot 35mm. De diktes
variëren van 7 tot 10 mm (Collet, Hazeur
& Lech 2008, 59).
²¹⁷ Het begrip macrolithische kling is gedefinieerd
door Wansleeben & Verhart 1990,
398 als een kling die langer is dan 80
mm. In navolging van De Grooth et al.
(2011, 80) voegen we aan deze definitie
een breedte van minimaal 25 mm toe.
²¹⁸ Waterbolk (1994, 42) definieert dit type
kern als een artefact met een hoefijzervormige
dwarsdoorsnede en een hoge
leestvormige lengtedoorsnede. De kernen
hebben een uitgangslengte van 210
tot 220 mm, een breedte van 100-120 mm
en een dikte van eveneens 100-120 mm.
De restkernen variëren in lengte van 130
tot 190 mm en in de breedte van 70 tot
120 mm. Franzen & Franzen (1987, 60)
noemen 100 tot 250 mm als lengte van de
restkernen uit Rijckholt.
kan worden gedacht aan bodembewerking,
vorstwerking en het afbranden van landbouwpercelen.
Helaas ontbreken momenteel betere
selectiecriteria om gebruikt van ongebruikt natuursteen
te onderscheiden. Het aandeel natuurstenen
artefacten bedraagt altijd minder
dan 5%, een uitzondering is akker 17G met een
percentage van 25,8%. Het gaat hier voornamelijk
om gebroken en verbrande brokken kwarts,
kwartsiet en kwartsitische zandsteen.
De gebruikte vuursteen is hoofdzakelijk Rijckholt-vuursteen;
het aandeel van dit type varieert
per perceel van 83,6 tot 91%. Dit wil niet zeggen
dat het altijd om gemijnde vuursteen uit een primaire
ligplaats gaat. Rijckholt-vuursteen met
een verweerde cortex en rolsteenpatina komen
van een secundaire ligplaats. De cortex op de
artefacten van de Rijckholt-vuursteen is vooral
een ruwe cortex; verse cortex ontbreekt nagenoeg.
Het voorkomen van Valkenburg-vuursteen
is beperkt tot acht artefacten. Schaars komen de
zogenoemde ‘exotische’ vuursteentypen voor,
het gaat hierbij om vijf artefacten: twee van
Wommersom-kwartsiet, één van Rullen-vuursteen
en twee van lichtgrijze Belgische vuursteen
(bijlage 1). In sommige gevallen was het type
vuursteen niet meer te achterhalen door een intense
verbranding of patinering. Het patina bestaat
vooral uit een witte of blauwwitte verkleuring
van het oppervlak. Het aandeel artefacten
met patina varieert van 0,5% op perceel 349G
tot 31,9% op perceel 069G. In boring 603 uit
boorraai M op perceel 105 is 37,4% van de artefacten
gepatineerd. De verspreiding van gepatineerde
vuurstenen artefacten is niet uniform:
patina komt vooral voor langs het Savelsbos aan
de zuidkant van het mijngebied en aan de
noordkant van de Schone Grub. Mogelijk is de
bodem in dit gebied langer kalkrijk geweest,
waardoor het patina zich over een langere periode
kon vormen. In dit gebied zijn ook neolithische
artefacten gepatineerd.
Het aantal categorieën of de rijkheid aan gemodificeerde
artefacten per perceel varieert van vijf
tot negen. De categorie diverse geretoucheerde
artefacten (zoals geretoucheerde klingen, afslagen
en kernvernieuwingsstukken) domineert de
assemblage van elk onderzocht perceel met een
aandeel van 44,8% op perceel 069G tot 63,2%
op perceel 009G. Een andere categorie die op elk
perceel voorkomt zijn schrabbers, zij het in een
beperkt aantal dat varieert van één tot drie
exemplaren. Ook bijlen zijn op elk perceel gevonden,
het aantal varieert van één tot vijf (perceel
17G). De voorbewerkte bijlen of halffabricaten
(n=7) domineren met zeven exemplaren,
hiervan zijn er vijf gebroken. Complete gepolijste
bijlen zijn niet gevonden; het zijn altijd gebroken
fragmenten of bijlafslagen.
De overige categorieën artefacten komen telkens
slechts met een of twee exemplaren voor
op een beperkt aantal percelen. Uitzondering
vormen de klopstenen. Deze komen op vier percelen
voor, op de percelen 349G en 069G met
vier exemplaren. Hetzelfde geldt voor de slijp-
en polijststenen. Ook deze zijn op vier percelen
gevonden waarvan vier stuks op perceel 17G.
De ongemodificeerde artefacten zijn op elke akker
met vijf categorieën aanwezig: brok, kern,
kernvernieuwingsstuk, afslag en kling (bijlage 1).
Op perceel 17G komen ook nog stekerafslagen
voor. De afslagen domineren op elk perceel in
percentages van 49,2 (perceel 017G) tot 79,1
(perceel 009G). Het relatief lage aandeel op perceel
17G wordt veroorzaakt door het al eerder
genoemde grote aantal brokken natuursteen.
Over het algemeen zijn de afslagen relatief klein
en beperkt in aantal. Uitsluitend op de percelen
140G en 009G bedraagt het aandeel afslagen
>50 mm of macrolithische afslagen meer dan
20% (bijlage 1).215 De tweede in aantal grootste
categorie omvat de klingen: het aandeel bedraagt
van 9,7% (perceel 139G) tot 25,6% op
perceel 349G. Een opvallende karakteristiek van
de klingen is het hoge percentage breuk dat varieert
van 80% (perceel 009G) tot 95,6% op perceel
349G. Complete klingen ontbreken nagenoeg.
Het is daarom moeilijk vast te stellen of de
gebroken klingen kunnen worden geassocieerd
met de gestandaardiseerde en gespecialiseerde
klingproductie die typisch is voor Rijckholt. Volgens
Waterbolk hebben deze klingen een lengte
die varieert van 120 tot 150 mm en een dikte van
30 tot 45 mm.216 Klingen van 120 mm of groter
zijn bij de veldverkenning niet gevonden. Gebro-