Archeologisch onderzoek in de omgeving van het prehistorische

More documents

Recommendations

Info

4 — ken kunnen deze niet als artefacten worden bestempeld; ze worden daarom aangeduid als mogelijke artefacten. Deze mogelijke artefacten komen significant vaker voor in de bouwvoor dan in ongestoorde bodemhorizonten. Dit verschil kan vermoedelijk worden verklaard doordat de mogelijke artefacten vooral zijn ontstaan als gevolg van bodembewerking met landbouwwerktuigen. Door de bodembewerking is de in de bouwvoor aanwezige vuursteen versplinterd. De analyse van het vondstmateriaal heeft tevens aangetoond dat concentraties verbrand (vuur) steen niet noodzakelijk samenhangen met subrecente stoppelbrand of met de ontginning van het gebied, maar dat ze vermoedelijk kunnen worden geïnterpreteerd als oudtijdse, mogelijk prehistorische branden. Methodisch gezien rijst de vraag of het in gebieden met een vuursteenrijke bovengrond zinvol is om de bouwvoor te zeven over een fijne maaswijdte. Het residu levert namelijk zeer veel vondsten op waarvan de antropogene aard onzeker is. Het zeven van ongestoorde bodemhorizonten en grondsporen over een fijne maaswijdte (bijvoorbeeld 2 x 2 mm) levert echter wel relevante resultaten. De oppervlaktekarteringen zijn uitgevoerd op een zestal percelen. De vondstdichtheid per vak van 5 x 5 m is laag en varieert tussen 0,17 en 1,5. Het merendeel van de artefacten is vervaardigd van Rijckholt-vuursteen. Het aandeel gepatineerde artefacten is niet uniform verdeeld over de onderzochte percelen. De gepatineerde stukken komen voornamelijk voor rondom de Schone Grub. Mogelijk is de bodem hier langer kalkrijk geweest, waardoor het patina zich over een langere periode kon vormen. De ouderdom van de vondsten is voor een deel moeilijk vast te stellen. Het merendeel van de vondsten heeft hiervoor te weinig diagnostische kenmerken. Het is echter duidelijk dat niet zondermeer mag worden aangenomen dat alle vondsten uit het Neolithicum stammen. Het gebied is ook in andere archeologische perioden met een verschillende intensiteit in gebruik geweest. Hierop wijzen vondsten uit het Paleolithicum, Mesolithicum, maar ook de 14C-datering van houtskool uit een grondspoor. Deze laatste duidt op een gebruik van het gebied in de IJzertijd. Tot slot is op basis van de oppervlaktevondsten getracht een eerste inzicht te krijgen in de ruimtelijke spreiding van de verschillende activiteiten in het onderzoeksgebied. Zonder twijfel is het merendeel van de percelen in het verleden al intensief afgelopen. Uit een inventarisatie van de amateurcollecties blijkt dat met name bijl(fragmenten), schrabbers, spitsen, spitsklingen, klopstenen, kernen en maalstenen zijn verzameld. Een groot deel van deze categorieën is echter nog steeds aanwezig op de akkers. Andere categorieën, die minder in trek waren, zijn vermoedelijk oververtegenwoordigd in het materiaal dat in 2008 en 2009 is verzameld. Op grond van de samenstelling van de vondstassemblage wordt op een aantal percelen domestieke activiteiten verondersteld. Deze veronderstelling wordt op een aantal percelen ondersteund door de resultaten van de archeologische boringen en het geofysisch onderzoek. Ook wordt op een paar locaties (gespecialiseerde) vuursteenbewerking vermoed. Op één perceel zijn aanwijzingen voor rituele activiteiten; een indicatie hiervoor is een groot aantal verbrande natuurstenen en vuurstenen artefacten. De genoemde activiteiten zullen door middel van nader, bijvoorbeeld gravend onderzoek, getoetst moeten worden. In de bundel zijn ook twee artikelen opgenomen die rapporteren over nieuwe gegevens en de herinterpretatie van oude inzichten. De eerste bijdrage (De Grooth, Lauwerier en Ter Schegget) bericht over de duur van de exploitatie van de mijn. Hiervoor is een reeks nieuwe AMS 14C- dateringen beschikbaar. De resultaten laten zien dat de mijnen reeds aan het begin van de Michelsberg-cultuur (ca. 5320 ± 40 BP) werden gebruikt en dat deze nog in gebruik waren ten tijde van de Stein-groep aan het eind van het vierde millennium (4470 ± 35 BP). Ook gedateerd is een van de meest intrigerende vondsten, de menselijke schedel ‘Rijckholt 1’. Onverwacht bleek deze vondst niet neolithisch, maar van recente datum
te zijn. Deze schedel, zonder begeleidende vondsten in een mijngang aangetroffen, werd oorspronkelijk geïnterpreteerd als een rituele depositie. Over deze ‘Rijckholt 1’ schedel handelt de bijdrage van Ter Schegget. De schedel is in de jaren 1970 onderzocht door G.N. van Vark. Zijn fysisch antropologische bevinding dat de schedel afkomstig is van een bij overlijden meer dan 40 jaar oude man, wordt door het recente onderzoek bevestigd. Van Vark maakte hierbij verder gebruik van de D2-methode, een methode die binnen de fysische antropologie volledig in onbruik is geraakt. Met betrekking tot een mogelijke neolithische datering van de schedel is Van Vark dubbelzinnig. Enerzijds zegt hij dat hij op basis van zijn morfologische en metrische onderzoek niets over een ouderdom kan zeggen, anderzijds meent hij dat de schedel zeer waarschijnlijk neolithisch kan zijn. De momenteel beschikbare 14C-datering (GrA-26905) van 210 ± 30 BP geeft aan dat de schedel afkomstig is van een man die leefde in de vroegmoderne of zelfs moderne tijd. Gekalibreerd met een betrouwbaarheid van 95% is de Rijckholt 1-man overleden tussen 1646-1682, 1737-1757, 1762-1803 of zelfs na 1937. 5 —
Page 1 and 2: Een waardestellend onderzoek op sch
Page 3: Samenvatting In 2008 en 2009 heeft
Page 7 and 8: 8.3.1.2 Archeologisch onderzoek 201
Page 9 and 10: 311 312 313 178 Oost-Maarland Maarl
Page 11 and 12: 2 Aanleiding voor het onderzoek Tus
Page 13 and 14: 312 311 0 250m 180 Afb. 2 Locatie v
Page 15 and 16: 3 Doel van het onderzoek Het doel v
Page 17 and 18: Tabel 1: Archeologische indicatoren
Page 19 and 20: Tabel 2: Typologische samenstelling
Page 21 and 22: tatie tot gevolg hebben (tabel 4).
Page 23 and 24: verkleurt en kan uiteenvallen in kl
Page 25 and 26: facten dit patroon ook volgen, waar
Page 27 and 28: 5 Werkwijze Bij het onderzoek van h
Page 29 and 30: naast vindt onderzoek plaats door m
Page 31 and 32: gorie natuursteen. Natuursteen (kwa
Page 33 and 34: 311 312 313 Gronsveld 1:25.000 Rijc
Page 35 and 36: 311 312 313 onder het maaiveld. Na
Page 37 and 38: ligt de Bt-horizont direct aan het
Page 39 and 40: 1924 1965 1949 1979 1995 2008 waren
Page 41 and 42: 311 312 313 178 Oost-Maarland Breus
Page 43 and 44: onderscheiden activiteiten. De indi
Page 45 and 46: 311 312 313 8.1 De Kaap 8.1.1 Perce
Page 47 and 48: 310750 311000 311250 Rijckholt 0 17
Page 49: +m NAP 123,10 122,10 121,10 120,10
Page 52 and 53: 52 — +m NAP 122,80 122,30 121,80
Page 54 and 55:
54 — +m NAP 122,00 121,00 120,00
Page 56 and 57:
56 — ¹⁵⁰ Dit onderzoek is ui
Page 58 and 59:
58 — ¹⁵¹ Het onderzoek is doo
Page 60 and 61:
60 — Afb. 27 Interpretatie van we
Page 62 and 63:
62 — ca 1,0 m -mv ca 1,6 m -mv Af
Page 64 and 65:
64 — 100 90 80 70 60 % 50 40 30 2
Page 66 and 67:
66 — aantal aantal 12 10 8 6 4 2
Page 68 and 69:
68 — ¹⁵⁶ Vanwege de grote ve
Page 70 and 71:
70 — Tabel 11: Klingen naar type
Page 72 and 73:
72 — scheuren in de vuursteen. De
Page 74 and 75:
74 — kwarts varieert van 3 tot 30
Page 76 and 77:
76 — aantal aantal ¹⁶⁰ De co
Page 78 and 79:
78 — Tabel 22: Enkele karakterist
Page 80 and 81:
80 — Afb. 42 Verspreiding van all
Page 82 and 83:
82 — % 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 2
Page 84 and 85:
84 — Tabel 25: Typologische samen
Page 86 and 87:
86 — Tabel 29: Aanwezigheid en aa
Page 88 and 89:
88 — 342 433 4 43 434 341 340 339
Page 90 and 91:
90 — Tabel 33: Verspreiding van h
Page 92 and 93:
92 — % 35 30 25 20 15 10 5 0 Tabe
Page 94 and 95:
94 — `2 1 Afb. 52 1: gebroken gep
Page 96 and 97:
96 — breedte mm Tabel 37: Verdeli
Page 98 and 99:
98 — 2 1 Afb. 56 1-2: afslagen (s
Page 100 and 101:
100 — 1 Afb. 58 1-2: kernen (scha
Page 102 and 103:
102 — % 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0
Page 104 and 105:
104 — ¹⁶⁶ In de boringen wer
Page 106 and 107:
106 — aantal aantal 16 14 12 10 8
Page 108 and 109:
108 — 584 587 586 585 583 516 515
Page 110 and 111:
110 — 311350 311400 311450 311500
Page 112 and 113:
112 — 584 587 586 585 583 516 515
Page 114 and 115:
114 — ceerde artefacten uitsluite
Page 116 and 117:
116 — afgezet en dat het tussenti
Page 118 and 119:
118 — ¹⁷⁰ Waterbolk 1994, ma
Page 120 and 121:
120 — 311250 311500 311750 Rijckh
Page 122 and 123:
122 — +m NAP 125,80 125,30 124,80
Page 124 and 125:
124 — Tabel 53: Verdeling van de
Page 126 and 127:
126 — diepte -mv in cm % 100 -130
Page 128 and 129:
128 — 50 45 40 35 30 % 25 20 15 1
Page 130 and 131:
130 — 8.1.2.4 Conclusie en discus
Page 132 and 133:
132 — ¹⁷⁴ Dit onderzoek is u
Page 134 and 135:
134 — ¹⁷⁶ De onbewerkte stuk
Page 136 and 137:
136 — Afb. 83 Lengte en breedte v
Page 138:
138 — 1 2 3 0 3cm
Page 141 and 142:
1 2 3 Afb. 89 1-3: kernen (schaal 1
Page 143 and 144:
eedte mm 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Page 145 and 146:
% breedte mm 35,0 30,0 25,0 20,0 15
Page 147 and 148:
Tabel 65: Cortexbedekking op gemodi
Page 149 and 150:
Tabel 67: Verdeling artefacten naar
Page 151 and 152:
Tabel 70: Verspreiding van het aant
Page 153 and 154:
153 — 141 137 138 139 140 142 143
Page 155 and 156:
Tabel 72: Vondsten naar bodemhorizo
Page 157 and 158:
Aantal 8 7 6 5 4 3 2 1 0 niet aange
Page 159 and 160:
8.1.4.3 Conclusie en discussie De g
Page 161 and 162:
ouwvoor terechtkomen. Omdat het geb
Page 163 and 164:
Tabel 74: Typologische samenstellin
Page 165 and 166:
1 2 Afb. 105 Klopsteen van gepolijs
Page 167 and 168:
3 1 2 Afb. 107 Gebroken klingen (sc
Page 169 and 170:
eedte mm % 45 40 35 30 25 20 15 10
Page 171 and 172:
Tabel 77: Gemodificeerde en ongemod
Page 173 and 174:
Tabel 80: Verdeling artefacten naar
Page 175 and 176:
Tabel 82: Aanwezigheid van patina o
Page 177 and 178:
177 — Afb. 113 Verspreiding van a
Page 179 and 180:
179 — Afb. 115 Verspreiding van k
Page 181 and 182:
Tabel 83: Verspreiding van het aant
Page 183 and 184:
Afb. 117 Locatie van de raaien op p
Page 185 and 186:
eedte mm 50 45 40 35 30 25 20 15 10
Page 187 and 188:
eedte mm 45 40 35 30 25 20 15 10 5
Page 189 and 190:
Tabel 90: Gemodificeerde en ongemod
Page 191 and 192:
Tabel 93: Aanwezigheid van cortex (
Page 193 and 194:
% 35 30 25 20 15 10 5 0 Tabel 96: G
Page 195 and 196:
312200 312300 312400 1359 1360 1361
Page 197 and 198:
197 — Afb. 126 Verspreiding van d
Page 199 and 200:
311750 312000 312250 0 Kiezelkuilsw
Page 201 and 202:
45 40 35 30 25 % 20 15 10 5 0 1-10
Page 203 and 204:
Tabel 97: Typologische samenstellin
Page 205 and 206:
eedte mm 35 30 25 20 15 10 5 0 Tabe
Page 207 and 208:
Tabel 100: De onderscheiden categor
Page 209 and 210:
Tabel 102: Verdeling van de aanwezi
Page 211 and 212:
Tabel 105: Voorkomen van patina op
Page 213 and 214:
aantal 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Page 215 and 216:
Bouw voor Colluvium Bt-horizont 0 1
Page 217 and 218:
Tabel 108 Verdeling van de ondersch
Page 219 and 220:
1 Afb . 143 Levallois kern (schaal
Page 221 and 222:
1 Afb. 145 Klingkern (schaal 1:1).
Page 223 and 224:
1 2 3 Afb. 147 1-4: Klingen (schaal
Page 225 and 226:
onbewerkte stukken vuursteen. De ou
Page 227 and 228:
dateren uit de 14e-15e eeuw. De sch
Page 229 and 230:
9 Conclusie en discussie 9.1 Inleid
Page 231 and 232:
en jongere afzetting is dan de kalk
Page 233 and 234:
Tabel 112: Verdeling van de vondste
Page 235 and 236:
ken klingen van >80 mm komen zelden
Page 237 and 238:
313 312 311 Afb. 149 Voorkomen van
Page 239 and 240:
perioden dagzomen. Het is dus mogel
Page 241 and 242:
Brounen, F.T.S., 1998: Vergeten lan
Page 243 and 244:
Geyter, G. de, & R. Nijs 1982: Petr
Page 245 and 246:
Maarleveld, G.C., 1973: Periglacial
Page 247 and 248:
Smidt, J.T. de, 1981: De Nederlands
Page 249:
Bijlagen Bijlage I: kenmerken van d
Page 252 and 253:
252 — Bijlage II: gemodificeerd 1
Page 255 and 256:
Samenvatting In de 20e eeuw zijn ve
Page 257 and 258:
311250 311500 311750 312000 over ca
Page 259 and 260:
Legenda Geologische orgelpijpen Nie
Page 261 and 262:
261 —
Page 263 and 264:
Afb. 5 Foto 1925-69 van de opgravin
Page 265 and 266:
ecente datering van 345 ± 30 BP (G
Page 267 and 268:
Afb. 6 Verspreiding van artefacten
Page 269 and 270:
men bij Rullen zijn verwerkt, zijn
Page 271 and 272:
ijl die vermoedelijk tot de grafgif
Page 273 and 274:
3 Schedel ‘Rijckholt 1’ nader b
Page 275 and 276:
slachtsspecifieke kenmerken scoren
Page 277 and 278:
toekomst ook deze schedel zeer waar
Page 279 and 280:
werden weggedrukt. Op dit moment we
Page 281 and 282:
Literatuur Aldenhovener Platte 1979
Page 283 and 284:
Gehlen, B. & W. Schön 2009: Jünge
Page 285 and 286:
Kieselbach, P., 2000: Metamorphose
Page 287 and 288:
Vanmontfort, B., H. Collet & Ph. Cr
Page 289 and 290:
1 Inleiding Het eindverslag van de
Page 291 and 292:
2 Onderzoek aan de schedel ‘Rijck
Page 293 and 294:
Afb. 4 Pathologie aan voorhoofd en
Page 295 and 296:
3 Is dit een neolithische schedel?
Page 297 and 298:
schijnlijk in het Neolithicum en ze
Page 299 and 300:
uiterlijk en het gewicht van de Rij
Page 301 and 302:
6 Samenvattend Van Vark heeft begin
Page 303:
Rubini, M., E. Bonafede & S. Moglia
show all

Archeologisch onderzoek in de omgeving van het prehistorische

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?