Archeologisch onderzoek in de omgeving van het prehistorische

ijl die vermoedelijk tot de grafgiften hoort, is
gemaakt van Haspengouwse vuursteen.
In Maastricht-Hoogenweerth, gelegen in het
Maasdal ongeveer 4 km ten noorden van mijnen
van Rijckholt, is een grote concentratie artefacten
van gemijnde Rijckholt-vuursteen geborgen
uit een laag die ook een fragment bevatte van
een kraagflesje, zoals dat kenmerkend is voor de
Stein Groep. Het complex, met verscheidene
halffabricaten van bijlen, lijkt de neerslag te zijn
van een enkele, kortstondige activiteit.325
Geistingen-Huizerhof, aan de Belgische zijde van
de Maas, leverde een aantal macrolithische
klingwerktuigen en bijlfragmenten, samen met
Stein-aardewerk. Naast Rijckholt komen ook
Valkenburgs en Haspengouwse vuursteen voor,
maar Lousberg ontbreekt. Het materiaal lag in
een secundaire positie, in fluviatiele afzettingen
in een oude Maasarm. Het vondstcomplex bevatte
ook vondsten uit de Metaaltijden, maar
geen ouder aardewerk.326 Het aardewerk dat in
Echt-Koningsbosch 27 is opgegraven behoord
uitsluitende tot de Stein Groep, maar onder de
oppervlaktevondsten van deze vindplaats bevindt
zich ook één Michelsberg-scherf.327 Het
merendeel van de artefacten was gemaakt van
gerold materiaal uit het Maasgrind. Onder de
artefacten van geïmporteerde vuursteen bevinden
zich ten minste twaalf macrolithische klingen
en spitsklingen van Rijckholt-vuursteen. De
meeste bijlen en bijlfragmenten zijn eveneens
van Rijckholt-vuursteen gemaakt, maar er zijn
ook vrij veel exemplaren van Valkenburg- en
Lousberg-vuursteen. Hoewel de opgravers het
complex als homogeen beschouwen, kunnen ze
een meerfasige bewoning niet volledig uitsluiten.
In andere publicaties wordt het palimpsest
karakter van de site zwaarder aangezet.328 In
Beuningen-Ewijkse Veld zijn enkele macrolithische
klingen en fragmenten van geslepen bijlen
van Rijckholt-vuursteen aangetroffen in een
Vlaardingen 1b context.329
Ook een opgraving in Ressen bij Nijmegen leverde
een spitskling van Rijckholt-vuursteen in
een laag met Vlaardingen-aardewerk.330 Wij
zien, in tegenstelling tot de opgravers, geen reden
om deze kling a priori als oudere bijmenging
te beschouwen, mede omdat bij het aardewerk
ouder materiaal volledig ontbreekt. Een vergelijkbaar
beeld, maar dan met aardewerk dat aan
de Stein Groep wordt toegeschreven, vinden we
in Wijchen-Bijsterhuizen 2.331
In de Vlaardingen-vindplaatsen in het kustgebied
worden onder het geïmporteerde lithische
materiaal regelmatig enkele artefacten aangetroffen
die uit Rijckholt- en/of Spiennesvuursteen
zijn vervaardigd. In de meeste gevallen
betreft het bijlen, die net als in de
voorafgaande perioden als kernsteen zijn hergebruikt.
Ze worden bijvoorbeeld gemeld uit de
Vlaardingen-lagen van de Hazendonk,332 uit
Hekelingen III,333 van het Gavi-kavel in
Ypenburg,334 Leidschendam,335 en
Hellevoetsluis-Ossenhoek.336 In deze laatste
vindplaats zijn ook verscheidene macrolithische
klingen aangetroffen. De analyse van herkomst
van het overige lithische materiaal wijst ook
voor deze fase op contacten zowel naar het
zuidwesten (waar bijvoorbeeld vuursteen van
het type Cap Blanc Nez vandaan kan komen) als
naar het zuidoosten (gezien onder andere de
Haspengouwse vuursteen). Overtuigende vondsten
van bijlen van Lousberg-vuursteen ontbreken.
Uit Duitsland zijn uit deze periode vondsten bekend
uit het Rijnland en – vooral – uit de context
van de Wartberg-cultuur in Westfalen, Hessen
en het zuidelijk deel van Niedersachsen. Het aardewerk
van Broichweiden-Merzbrück337 lijkt op
dat van de Stein-groep. Veel van het vuursteen
komt van de Lousberg, maar er is ook macrolithisch
materiaal uit Rijckholt. Ook het aardewerk
van Hambach 9 behoort tot de Stein-groep.
Naast enkele macrolithische klingen van
Rijckholt zijn er twee bijlen aangetroffen, de ene
eveneens van Rijckholt, de andere van
Lousberg.338 In Westfalen en Hessen wordt van
een continue ontwikkeling tussen Laat
Michelsberg en Wartberg uitgegaan.339 Zowel in
nederzettingen als in graven van de Wartbergcultuur
worden regelmatig macrolithische klingen
en klingwerktuigen van Rijckholt-vuursteen
aangetroffen.340 Volgens nieuwe 14C-dateringen
bestond de Wartberg-cultuur tussen ca. 3500-
3400 en 2800-2700 v.Chr., waarbij de graven
in de oudere fase en de nederzettingen in een
271
—
³²⁵ Brounen, Knippels & Orbons 1990.
³²⁶ Heymans & Vermeersch 1983;
Vanmontfort et al. 2008.
³²⁷ Van Haaren & Modderman 1973.
³²⁸ Louwe Kooijmans & Verhart 1990.
³²⁹ Jansen 1989.
³³⁰ Verhart & Van den Broeke 2002.
³³¹ De Grooth in voorbereiding.
³³² Raemaekers 1999.
³³³ Van Gijn 1990.
³³⁴ Houkes & Dorenbos 2004; Bulten 2010.
³³⁵ Van Gijn 1990; Hamburg 2005.
³³⁶ Goossens 2009.
³³⁷ Aldenhovener Platte 1979b, 386-400.
³³⁸ Aldenhovener Platte 1979a, 322-328.
³³⁹ Raetzel-Fabian 2000; 2002; Knoche 2008.
³⁴⁰ Schwellnus 1979; Raetzel-Fabian 2000;
Knoche 2008.
³⁴¹ Raetzel-Fabian 2002.