Archeologisch onderzoek in de omgeving van het prehistorische

262
—
²³⁶ Stuiver & Reimer 1993.
²³⁷ Reimer et al. 2004.
²³⁸ Waterbolk 1994.
²³⁹ Felder & Felder 1998, 111-136, 128.
²⁴⁰ Van Giffen 1926; 1953.
2 Nieuwe ¹⁴C-dateringen
2.1 Materiaal en methode
De monsters voor de aanvullende dateringen uit
2004 werden gekozen op grond van een verwaarloosbare
(of geringe) eigen leeftijd, bekende
vondstomstandigheden en een zo ruim mogelijke
spreiding over het in de prehistorie
geëxploiteerde terrein. De spreiding is overigens
nog steeds relatief beperkt: twee monsters komen
uit de opgraving van de Werkgroep, drie uit
het onderzoek van Waterbolk op het plateau,
twee uit de westelijke helling van de Schone
Grub – een droog dal dat het mijngebied doorsnijdt.
Het achtste monster komt uit een opgraving
van Van Giffen en is naar alle waarschijnlijkheid
ook van het plateau afkomstig (afb. 1, 2 en 3).
Omdat het ging om gebruiksvoorwerpen van
been en gewei en twee menselijke schedels werd
voor de datering de AMS (Accelerator Mass
Spectrometry) methode gebruikt, die in tegenstelling
tot de klassieke 14C-methode nauwelijks
destructief is.
De monsters zijn in april 2004 in het archeozoölogisch
laboratorium van het Groninger Instituut
voor Archeologie (GIA) genomen en zijn gedateerd
door het Centrum voor Isotopen
Onderzoek (CIO) van de Universiteit Groningen.
Voor deze bijdrage zijn de uitkomsten gekalibreerd
met behulp van het CALIB 5.0 kalibratie
programma236 en de INTCAL04 14C kalibratiecurve.237
2.2 Beschrijving en context van de nieuwe
monsters
Twee monsters, een fragment gewei van edelhert
uit mijn 48 en een menselijke schedel uit
mijn 8, zijn afkomstig uit de opgraving van de
Werkgroep en dus uit ondergrondse prehistorische
mijngangen (afb.3). De schedel komt, net
als de eerder gedateerde stukken, uit het westelijke
deel van de verkenningsgang; het geweifragment
komt uit het oostelijke deel van de opgraving,
ca. 90 m verwijderd van het nulpunt.
De drie monsters uit Waterbolks onderzoek
stammen uit een laag met zeer veel vuurstenen
artefacten (afb. 2), die als een conische tot
schaalvormige navulling in het bovenste deel
van dichtgeworpen mijnschachten was aangetroffen.
Het dierlijk materiaal is dus óf gelijktijdig
met óf jonger dan de schachten, maar is in elk
geval direct geassocieerd met artefacten die verband
houden met de ondergrondse winning en
bovengrondse verwerking van vuursteen: punten
van mijnwerkershakken en klopstenen, afgedankte
kernen, (fragmenten van) klingen en
halffabricaten van bijlen. Eenduidig nederzettingafval
– zoals aardewerk, verbrande leem en
maalstenen – is in deze laag niet aangetroffen.238
De door Waterbolk onderzochte schachten
liggen aan de oostelijke rand van het geëxploiteerde
gebied; verder oostelijk wigt de
vuursteenhoudende laag uit.239
Van Giffens locatie III ligt ca. 450 m noordwestelijk
van het nulpunt van de verkenninggalerij in
het Groot Atelier, in de helling van de overzijde
van de Schone Grub (en dus in het noordelijke
deel van het mijnveld) (afb. 1). Het zoogdierbot
werd aangetroffen op ca. 1 m onder het maaiveld,
in een cultuurlaag die deels boven, deels
naast een al eerder dichtgeworpen mijnschacht
lag. De laag bevatte behalve houtskool en een
aanzienlijke hoeveelheid afval van de bewerking
van gemijnde vuursteen ook brokjes kalk. Het
geheel werd door een andere laag met vuursteenafval
afgedekt.240 Ook dit monster biedt
dus een terminus ante quem voor de mijnschacht,
maar is gelijktijdig met mijnbouw activiteiten in
de directe omgeving.
De ‘schedel Hamal-Nandrin’ was in 1923 in dezelfde
helling ontdekt, zo’n 50 m verder oostelijk.
Ter plaatse was een dikke laag vuurstenen
artefacten aangetroffen, waaronder kernen,
klingen, klopstenen, halffabricaten van bijlen
alsmede vuurstenen mijnwerkershakken (pics).
Op meer dan 2 m diepte kwamen menselijke
skeletresten tevoorschijn: delen van een dijbeen,
een onderkaak en een schedel. Ze lagen niet
meer in anatomisch verband, maar wel op dezelfde
diepte; de onderkaak lag ca. 2 m van de
schedel verwijderd, het dijbeenfragment 90 cm.
De depositionele context van de vondst is tame-