Archeologisch onderzoek in de omgeving van het prehistorische

5 Werkwijze
Bij het onderzoek van het gebied in de omgeving
van de vuursteenmijn wordt gebruikgemaakt
van verschillende methoden, die stuk voor stuk
specifieke archeologische informatie opleveren.
In deze paragraaf worden de methoden in het
kort beschreven: de toepassing en de bruikbaarheid
om de onderzoeksvragen te beantwoorden.
5.1 Veldverkenning
De methode waarbij het oppervlak van onbegroeide
percelen op vondsten wordt onderzocht
(‘veldverkenning’) is gekozen om op een snelle
en eenvoudige manier vindplaatsen te lokaliseren.
Het onderzoeksgebied is omvangrijk en
daarom is ervoor gekozen om de veldverkenning
door middel van een steekproef uit te voeren.
Een steekproef bij een veldverkenning kan worden
genomen door vakken of transecten willekeurig,
systematisch of in overeenstemming met
bepaalde kenmerken van het landschap te onderzoeken.103
In het onderzoek te Rijckholt is
gekozen voor een combinatie van transecten en
vakken. Transecten zijn gekozen om grote afstanden
te kunnen overbruggen; de vakken die
daarbinnen worden onderscheiden dienen om
de locatie van de vondsten nauwkeurig te kunnen
duiden. De transecten hebben een breedte
van 10 m en de daarin gelegen vakken meten 5 x
5 m. De oriëntatie van de transecten is noordzuid
en ze zijn op een regelmatige afstand van
elkaar gepositioneerd.
De keuze voor een noord-zuidelijke oriëntatie
van de transecten is gebaseerd op de verwachting
dat met een toenemende afstand van de
mijn de verscheidenheid aan activiteiten zal toenemen.
Wanneer er aanvullende informatie over de
vondstverspreiding nodig was, zijn de transecten
in de breedte uitgebreid of zijn er tussen de transecten
nieuwe uitgezet, waarbij de oriëntatie
niet noodzakelijk noord-zuid was.
Bij de veldverkenning worden de vondsten in
vakken van 5 x 5 m verzameld en geregistreerd.
Per vak worden alle mobilia verzameld (glas,
metaal, aardewerk, metaal, vuursteen en na-
tuursteen). In het veld wordt er niet geselecteerd
op specifieke vondsten, om te voorkomen dat
de variatie in materiaalkennis van de prospectoren
van invloed is op de samenstelling van de
vondsten.
De aard en de hoeveelheid oppervlaktevondsten
zijn afhankelijk wat verschillende factoren, zoals
de resten die door de toenmalige bewoners en
gebruikers ter plaatse zijn achtergelaten, de conserveringsmogelijkheden
van de bodem en de
wijze waarop de resten aan het oppervlak geraken,
zoals door erosie of bodembewerking. Een
belangrijke factor die van invloed is op de aard
en hoeveelheid potentieel te verzamelen oppervlaktevondsten
wordt gevormd door de activiteiten
van (amateur)archeologen en belangstellenden
die sinds het einde van de 19e eeuw in de
omgeving van de vuursteenmijn zoeken naar
(vuur)stenen artefacten. Door deze veldverkenningen
zijn er zeer veel vondsten meegenomen
en in allerlei privé- en museumcollecties en depots
beland. De zoekactiviteiten gedurende de
afgelopen 130 jaar waren niet willekeurig. Bij de
collectievorming ligt er duidelijk nadruk op enkele
categorieën artefacten, zoals spitsen, bijlen,
schrabbers, grote (spits)klingen, grote kernen,
klopstenen en maalstenen.104 Hierbij gaat vaak
ook nog de voorkeur uit naar complete en mooi
bewerkte exemplaren. Behalve een nadruk op
specifieke categorieën of typen artefacten is er
ook een voorkeur voor bepaalde percelen die
worden afgezocht vanwege eerder succes of
omdat ze in de orale traditie bekend stonden als
vondstrijk. Hoewel er ook tegenwoordig nog altijd
van deze ‘gewilde’ artefacten worden opgeploegd,
zal er bij het vondstmateriaal van het
onderhavige onderzoek een relatieve oververtegenwoordiging
zijn van ongemodificeerde artefacten,
gebroken (on)gemodificeerde artefacten
en de esthetisch minder gewaardeerde artefacten.
Naast deze specifieke steekproef van vondsten
die nog op de akkers kan worden verzameld, is
maar een bepaald aantal archeologische indicatoren
geconserveerd (tabel 1). Over het algemeen
is handgevormd, relatief zacht gebakken
aardewerk niet bewaard gebleven aan het
oppervlak.105
27
—
¹⁰³ Plog 1976.
¹⁰⁴ Schreurs & Brounen in voorbereiding.
Paleolithische artefacten veelal herkenbaar
door de specifieke bewerking, vorstverschijnselen
en/of zwaardere patinering
worden veelal allemaal en zonder
uitzondering meegenomen.
¹⁰⁵ Crowther 1983; Pryor & French 1985.