Download deel 1 - Textualscholarship.nl

100
in het Plakkaat van Verlatinge (1581)x' en talloze andere geschriften.98
Vondel geeft dit alles als feiten, zonder er op dit punt in zijn gedicht
een expliciet waarde-oordeel aan te verbinden.
Tussen begin en uitkomst van de opstand in staan – met een duidelijke
verwijzing naar de prent –Oranje (i.c. Willem I) en de samenwerkende
steden (r. 125-130). Dezelfde thematiek dicteert de dan volgende
reeks `case histories' , die voorbeelden zijn van de maritieme macht van
de samenwerkende Nederlanden en van het veldheerschap van die andere
Oranje, Maurits. En ook dit alles wordt gepresenteerd als feitelijk.
Pas in de `peroratio' komt Vondel met een oordeel. In het eerste gedeelte
daarvan, de `enumeratio', schrijft hij:
Ghelijck als aende Strangh, de Duynen ons ten goeden
Beletten met gheweld den overloop der vloeden,
Wanneer het woeste Meyr uyt sijnen afgrond braeckt,
Waer door al 't leege Land in rep en roere raeckt,
Soo heeft Navrouwen oock (naest God) in onse allarmen,
'tVereenighd' Neder-landt haer vryheydt gaen beschermen,
Haer palen uytghestreckt, en eynd'lijck door sijn drift
Den vrede toe-ghebracht, ghelijck een rijcke gift.
0 onverwonnen Prince! 0 bloeme van Orangien!
0 grooten Capiteyn! 0 Leghen-gift van Spaengien!
'tGheruchte dijnes Tofs zy nimmer uytghewischt,
Die t'onsen dienst tot noch u leven hebt verguist, (r. 345-356)
Het punt van de vrede wordt er vervolgens in het tweede gedeelte, de
"ontroernis der hertstochticheden", nog eens apart uitgelicht en extra
benadrukt:
Bestendigh moet de vrede, 0 Nederlanders! dueren,
0 heymelijcke schrick van uwe Nae-ghebueren!
Een yder u beminde, een yder u begheert,
V Bond-ghenoodtschap is een yder lief en weert, (r. 359-362)
Al met al worden hier drie dingen aan de orde gesteld: het recht op
verdediging; de centrale rol ("naest God") van Maurits; en de opvatting
dat oorlogsvoering gericht dient te zijn op het verwerven van vrede. Het
zijn de drie criteria voor een rechtmatige oorlog, zoals die al in de middeleeuwen
waren ontwikkeld. Men vindt ze het helderst geformuleerd in
de Summa Theologica van Thomas van Aquino: een oorlog is rechtmatig
91 Placaet van de d Staten Generael r der de GeunieerdeNederlanden: G eunsee e den By we l cke n midts m de
y ^
redenen edenen in ''t lange a ^e in t 't selve begrepen, be g e e ^ mmen
verklaert r den Co Coningh g v van S ae gni
n e ver-
val envan
a de 0er v e yt ende Heersc a e van dese voorsz r Nederlanden, Ne e endeverbiedt
y an en en e
^
synen y Naem ende Zegel e gin e de selve se La Landen meer ^te e r u y c n e ^etc. e 261uli 1'
Anno
1S8 1. In: In Groot r P acaet - Boec , dl. 1 , kol. o. 25-36. 5 3 6. Met een vertaling g in hedendaags
Nederlands ook oo uuitgegeven i gg n door d Mout, Plakkaat van Ver atin e.
^ g
98 Zie 'motivering: voor de De rankri'ker V Vrankrijker, De motiveering g van onzen opstand, ^ passim; p ,
G eu rt s ,p De ede N39
rlands e opstand o s a in depamfletten,7 p. 1 , l4 • , voor de uitkomst: Van
EY sin ga, De wording n van gnh het twaalfjarig bestand, p.
1 S 2.