Download deel 1 - Textualscholarship.nl

Nocht brandmerckt door geweld niet 't Christelijck geloof,
Nocht mest u seleen niet op 't vette vanden roof, (r. 417-420)
Alleen op die voorwaarden, zagen we, zal volgens Vondel de zeevaart inderdaad
welvaart brengen en zal zij toegejuicht worden door alle volken,
de Engelsen en de inlanders incluis:
Ick Bieder 't uytheemsch volck handklappen, en haer groeten,
En Mooren swart van huyt neervallen voor haer voeten,
En wenschen mijn Godes geluck, en spoed, en heyl, (r. 453-455)
Het zijn precies de punten die ook de auteur van de marginale aantekeningen,
of dat nu Reael, Van der Hagen of nog iemand anders uit hun
omgeving is geweest, opwerpt en die de kern vormen van de discussie uit
die jaren die neerkomt op de vraag: machtspolitiek of vreedzame handel.
Tegelijkertijd laat deze argumentatie zien dat Vondel zijn eigen vroegere
doopsgezinde beginselen inderdaad heeft losgelaten. Nadat hij verwijt
van pronkzucht in de eerste helft van zijn gedicht heeft afgewezen,
is er nergens meer sprake van de ijdelheid van alle aardse rijkdom en de
plicht van de gelovige mens om door middel van actieve naastenliefde
zich in dienst te stellen van het hemels perspectief, zoals hij dat in de
Hymnus, ofte LofGesangh, over de wijd-beroemde scheeps-vaert der Vereenighde
Nederlanden zo nadrukkelijk wel had gedaan. Weer kan gesteld
worden dat hij ook in Het Lof der Zee-vaert dan misschien geen opvattingen
formuleert die in strijd zijn met de doopsgezinde beginselen,
maar dat hij wel iedere positieve doperse getuigenis achterwege laat. De
visie op de inrichting van de schepping waarmee hij zijn stellingname
fundeert, ligt in de lijn van de natuurrechtelijke opvattingen die men zowel
bij vrijzinnigen als bij de remonstranten van die tijd aantreft. Hij
schrijft daarover:
. . . de Grootvorst G ootvo st van e winden, >
Om 't menschelijck g geslacht door liefde te verbinden, ,
Elck land te mae en ggaf een sonderlingen g oest, ,
Op darter ggeenig g rick J door oorloogh g werd verwoest, }
Als elck om sijn gebreck, , en nootdruft af te weeren, ,
Verstond hoeuali'ck q l h Y sijn l nabuur mocht ontbeeren, ^ (r. 421-426)
.
Het zijn zi n woorden die direct zijn ontleend aan Hugo de Groots Mare i-
. .
erum, at in 1609 wa was gepubliceerd u ene waarvan waarva een ee Nederland-
.
se vertalingon er e titel e Zeevaert was verschenen:
70
Dit t leert eer t Godt G d self se doo door d deNatuer, Nat r ,g gemerckt e h yalles wat tot het leven noodich is is,
op p alle 11 1 etsen niet ni ete epa, en w wilv nde a na tbb
ue rvoortgebrachthhebben, n ende n e heeft gheef dat
dee n natie ate ' n ade r in consten c overtreft. e t Waerom W doch? ten z yom dat h y begheert g
ft ^ dat doo door o n derlin g h e gebreck gebr ende e de overvloet ov rv 1 t de der m e n c s h en vrientschap v s pso
soude de
onderhouden w werden, der e ^ ende e d edat een e ede Y rde denckende d dat t h Yvoor o hemselven ghe
noech heeft, ee t ^ daer r ddoor
oo niet et e ensoude o n geme nsaem Y werden? d. NNu comt d'een natie at
d ^ander natien ghebreck te bate, door Godes rechtvaerdighe instellinghe, . . . 147
g ^ g g ^
147 1-Z
De Groot, , V ry e Zeevaert, , cap. 1, p ,pp.
1-2.