Download deel 1 - Textualscholarship.nl

227
Reaels opvattingen op het gebied van de politicologie en de moraalfilosofie
zijn op te maken uit een brief die hij in 1628 schreef aan een
jonge bekende, Johan van Walbeeck, die op het punt stond naar Indië te
vertrekken. Daarin geeft hij advies welke boeken mee te nemen. Voor de
wiskunde, die "Koninginne aller Wetenschappen", hoeft hij hem niet te
raden, zo schrijft hij, hij bezweert hem alleen vooral ook de sterrenkunde
te blijven beoefenen. De boeken die hij wel noemt, betreffen de geschiedenis,
de politicologie, de moraalfilosofie, de literatuur en het recht. De
geschiedenis is hier deels niet ter zake; voor het recht noemt hij alleen
praktische handboeken; en zijn aanbevelingen met betrekking tot de literatuur
(de satirici Horatius, Juvenalis en Persius, en voorts Apuleius en
Petronius) hebben met Het Lof der Zee-vaert niets te maken. Anders ligt
dat echter voor de politicologie. Naast enkele meer specialistische werken,
noemt hij natuurlijk Aristoteles, maar ook de Politica van Lipsius en
"'t Seystema politicum Bartholomaei Keckermanni ", niet hetzelfde werk
van deze auteur als Vondel gebruikt, maar wel indicatief voor de waardering
van deze geleerde. Hierbij konden dan enige historische boeken gevoegd
worden, in de eerste plaats Tacitus
"vermidts hy niet alleenlijcken tot kennisse der Historien, maer meer als eenigh Politicus
tot onderrechtinghe van het borgerlijcke en sedelijcke leven is dienende.
Om dezelfde reden worden ook Plutarchus, bij voorkeur in de vertaling
van Amyot, en verder Thucydides, Xenophon en Hoofts Henrik de Grote
aanbevolen.
Op het gebied van de moraalfilosofie zelf is het alles neostoïcisme wat
de klok slaat:
Om uwe Beden te formeeren, neemt met u Officia M.T. Ciceronis, L.A. Seneca de
Tranquillitate animi [ ... ] Boëthiu.r de consolatione Philo.rophiae, [ ... ] I. Lipsius de
conrtantiá [... ], hoewel hy sijn eygen lessen niet beleeft en heeft.
Daarnaast ook de drie beroemde Italiaanse traktaten: Castiglione's Cortegiano
(1528), Della Casa's Galateo (1558) en Guazzo's La civil Conversatione
(1574), van welke de Cortegiano beschouwd kan worden als een
van de belangrijkste verbreidere van de neoplatonische opvattingen van
Ficino. 303 Tegenover dit alles schittert de godsdienstige literatuur door
afwezigheid. Het enige dat Reael daarover op te merken heeft, is dat
men er één of twee werken van kan meenemen, maar dat men alle
polemici beter thuis kan laten.
Op zichzelf is dit lijstje standaard-literatuur niet bijzonder, behalve
dan dat het zo perfect de standaard van een, zeg, `liberaal' denkende in-
Reael Brief aen I. van i^ al eeck p. S7 6S de
, ,
303-
, > citaten op resp. 57 61-62 SS p
, p p p
,
6 3-6. 4 Ik dank de heer R.B. RKnottnerus n r us vandeUB va UB-Amsterdam, ste dam
, d diedeze e d e bbrief
voor mijl
heeft weten n te traceren. r ere. n 0 Over ve de ddrie
Italiaansea traktaten: Witstein, , Bronnen en
bewerkingswijze va van R,g ode n ur hs Eglentiers g Patens Borst -wer^ng h pp.
99,
noot 27; 7 , over
het neoplatonische latonische gehalte van de Corte Cortegiano aano. Veenstra, nstra 'Twee
, `T ee Venussen en twee Amo-
,p.466.