Download deel 1 - Textualscholarship.nl

87
Des kunsts: na bolsters bitter smaken,
Gheen nuet is zoet men moetse kraken. 37
De voorbeelden die ik op dit punt heb bekeken, 38 missen bovendien op
één uitzondering na de zo duidelijk argumentele structuur waar Vondels
Hymnus, met z'n algemene en specifieke `propositio', z'n zorgvuldig geconstrueerde
`confirmatio', en z'n volgens alle regels der kunst opgebouwde
`peroratie', blijk van geeft. 39 Die ene uitzondering is de Strande,
oft Ghedichte van de schelpen, Kinckhornen, ende andere wonderlicke
Zee-schepselen, Tot Lof vanden Schepper aller dinghen geschreven door
Philibert van Borsselen.
Er zijn aanwijzingen dat Vondel ook voor de structuur van zijn Hymnus
naar dit, in 1611 verschenen, gedicht gekeken heeft. Dat geldt met
name voor de opbouw van zijn tweeledige `propositie', al lijkt het, zoals
gezegd, waarschijnlijk dat hij wat betreft dat onderdeel ook nog wat extra
rhetorische tips van iemand heeft gehad. Daarnaast moet hij inderdaad
Spiegels Rederijck-kunst, of wellicht een dergelijk in het Frans geschreven
rhetorica-boek, grondig hebben bestudeerd. Wat echter de literaire vormgeving
betreft, is hij schatplichtig aan een stroming die sinds kort in de
Nederlandse literatuur furore begon te maken en waarvan Van Borsselens
Strande de tot op dat moment meest geslaagde manifestatie was.
2.2.3. Literaire en inhoudelijke analyse
Hoewel er niet zoveel directe ontleningen zijn aan te wijzen, 4° staat Vondels
Hymnus wat betreft de literaire vormgeving duidelijk in het teken
van het werk van Du Bartas.41
De invloed van deze Franse calvinistische dichter op de Noordnederlandse
literatuur begint, voor zover de gegevens strekken, rond 1593
wanneer de Zeeuwse predikant Abraham van der Myl een vertaling publiceert
van het door de Engelse koning James I geschreven gedicht Den
37 Spiegel, Rederi 1 'ck-kunst ,pp.
181.
38 Te weten: Jan van der Noot, Lofsang g van Braband Hymne y de Braband (ed. 1 S80
,
James acobus I, , Den Sl ach van a Le anten t in de d vertaling g van Abraham van der Myl Y
(ed. 1593); S93 Cornelis , n Ta Taemszoon, Ode, Vaygats, yg , ofte de Straet van Nassau ed. 1595 S en 95
1601); Jan van va Hout, 0 het Ontzet 0 van Leiden ed. 1 602 P. . CHooft,
0 het
Bestandt ed
. 160 1609); Vondels eigen eige 1^tvaert
en Treur-dicht van Henricus de Groote (wrs.
16 1 0 en Philibert P b t van Borsselen Strande ed. 1611 .
39 Behalve de Strande van Van Borsselenve vertonen deze gedichten g slechts een globale g
rhetorische structuur. Metuitzonderingvan et de Lofsang g van va VVan
der Noot - die trouwens
ook in andere opzichten p een geval g 1 apart a Pa
r is (ik kom o da daar in hfdst. 3 , Pp. 144 op p terug) g-
hebben bb ze bovendien een ee stek sterk narratief at karakter,dat wil il e zeggen e ggdat
een er 'beeldend'
verhaal centraal staat en de argumentatie g uit i niet veel meer bestaat dan daarop oP
vol gen
e loftuitingen en dankzeggingen.
40 Daarop ^
P wees al Kal 'Bronnen n van n Vondels V werken ,p
2 9 .
41- Zi Zie: Hendriks, Von el en Du Bartas, 7 3 74;
Beekman, e Influence de Du Bartas, ,
p. p 16 9-172