Download deel 1 - Textualscholarship.nl

223
klassieke oudheid zo bekend dat het nauwelijks zin heeft plaatsen ter illustratie
aan te halen. Hetzelfde geldt voor het nauw ermee verbonden
beeld van de roerige zee voor de beroeringen des levens. 288 Steeds gaat
het erom dat de mens zijn hogere functies daartegenover moet stellen en
binnen de neostoïsche opvattingen van de 16de en 17de eeuw is dat zijn
rationaliteit als beginsel van alle deugdzaamheid, harmonie en vrede. Zo
schrijft bijvoorbeeld Lipsius in zijn Twee Boecken vande Stantvasticheyt:
[ ... ] ghelijck als een schip, dat ydel ende ongheladen is, inder zee van alle winden
herwaerts ende derwaerts ghedreven wort, soo gaghet in ons met desen woesten sin,
als hy met het ghewicht ende den ballast der redelijckheyt niet en is gheladen.
En, iets verderop, in positieve zin:
Endeghelijckerwijs egalsmen se ht dat sommighe gg
rivieren haren ganck nemen dweers
door ore zee, son er haren ae r vloet 1 oft smaeck te veranderen, soo sult ghy g yoock c door al-
len omringende beroerten, ^ son er souticheydt Y naer u te trecken uut dese zee der
droefenissen. ... Lae t r vden Y storm, st donder ^ en lixem rondt u vallen ghy gYsult
met ware a ende d lu Yde stemme moghen g roepen p
- ge r t usin , t ^midden van a alle baren. 289 2"
Zo iemand was althans vo ens Vondel, eae Sint Laurens, noemt
>> s
Vondel em, Daarmee kwalificeert hij hem niet alleen alsdeugdheld,
maar tevens als iemand die bij uitstek geschikt is om garant te staan voor
een juiste argumentatie. Immers, om nogmaals Lipsius aan te halen:
[ ... ] de redelijcheyt [is] altfijt ghekeert tot Godt ende haren oorspronck, vast ende
onwanckelbaer in alle goer, altfijt eens gesint, [ ... ], fonteyne ende oorspronck alles
goeden raets ende oprecht oordeels, [ ... ]290
Dat is precies waartoe Vondel Reael aanroept. En dat niet alleen, hij
voert bovendien zijn ervaringen als voormalig gouverneur-generaal aan als
bewijs van diens competentie ter zake:
SINT LAVRENS (niet die eer gheroost was, en ghebraen,
Maer voormaels is als Voogd nae Indien ghegaen)
Begunstige onsen tocht; want hy is omgedragen
Op 't grondeloose vlack door stormen, en door vlagen: (r. 15-18)
Ook dat valt te lezen bij Lipsius:
Wilt ghy een schipper sijn? laet u leeren door tempeesten. [ ... ] ghelijckerwijs de
boonren, die met de winden allesins bewaeyt worden, te beter ende vaster inwortelen,
soo nemen oock alle goede lieden te meer duechts aen, als sy somtijts
ghedreven worden met de winden des teghenspoets. Voorts, sy beproevense oock;
want hoe Boude anders yemant tonnen syne vasticheydt ende goeden voortganck wel
bekennen ?29'
•
288 Zie voor taln voorbeelden: -
va voo beel en . He Heydenreich,
Yden e ch , Tadel und Lob o e der Seefahrt, t, p. .5558 ,
85-91.
289 Lipsius, p , Twee Boecken o vande S a t tvas n tiche
yt , II.
, 6 (p. p 19 9 en p. p 20).
290 Li p sius , Twee Boecken oe en vande St a tvas n tache
y t , I1.5
(p. p 18).
291
Lipsius, p , Twee Boecken o vande Stantvasticheyt,
antvastachet, y II 11.8 P.79
79-80). -80