Download deel 1 - Textualscholarship.nl

186
Die [ ... ]
[ ... ] om haer dapperheyd de wereld te vertoogen
Ten met gepluymden helm 't wit van Achilles oogen. (r. 329-338)
Met de mythe van de Amazonen-koningin Penthesilea, die in de Trojaanse
oorlog tegen Achilles vocht en hem, overwinnaar, met haar
schoonheid overwon,' 6o geeft Vondel uitdrukking aan de door Keckermann
genoemde combinatie van dapperheid en schoonheid.
Al met al ontleent Vondel ongeveer de helft van zijn argumentatie aan
Keckermann. Hiervoor wees ik al aan dat het begin van zijn argumentatie,
de stelling dat het schip als produkt van menselijke hoogmoed te
groot zou zijn om überhaupt te water te kunnen raken (r. 75-91), waarschijnlijk
via Gyraldus aan Athenaeus is ontleend. 16' Zo blijft er dan alleen
het tussenliggende gedeelte over als eigen argumentele inbreng van
Vondel. Juist in dat gedeelte, waarin het schip als "Goddelijck gesticht"
geplaatst wordt tegenover het schip als toonbeeld van zondige pronkzucht
(r. 102-212), rekent hij af met zijn eigen vroegere wereldbeschouwing
zoals hij die tien jaar tevoren in de Hymnus had verwoord. 162 Maar op
dat aspect van de zaak zal ik verderop dieper ingaan.
3.3.3. Zeevaartfilologie en zeevaartkunde
Uit het voorgaande zal duidelijk geworden zijn dat Vondel zich ook wat
betreft de inhoud van zijn gedicht geheel voegt in de traditie van het
16de- en vroeg 17de-eeuwse humanisme. De opleving van de belangstelling
voor zeevaartkundige thematiek in die kringen hangt ongetwijfeld
samen met de opbloei van de handelsvaart in dezelfde tijd. Maar van een
directe relatie is nauwelijks sprake. 163 Slechts een enkele maal treft men
een toespeling aan op de eigentijdse situatie en dat dan nog meestal zijdelings.
De hele traditie berust op een academische belangstelling van
geleerde humanisten, later door iemand als Garzoni gepopulariseerd voor
een wat breder intellectueel publiek. 164 Pas Keckermann, en de hem
navolgende Nederlandse dominees, is het te doen om een actuele moraal.
Keckermann is de enige van de hiervoor genoemde humanisten die,
naast klassieke en vroeg-christelijke auteurs, zo nu en dan ook een eigentijdse
politicoloog, moraalfilosoof of predikant noemt, zoals Bodin,
Vondel ot tdt g > „ 9 93 Y
,
Troiano Troiano, p. p 99. 99
1611
Zie hiervoor, r , hfdst. 3,pp.
179.
162 Zie
hiervoor, , hfdst. 2, ,p 1 3 1-1 33.
163 Afgezien gein e w wellicht eih ctva van dde Spaanse Spaas
ontwikkelingen, g, die zich enigszins g terzijde J van de
hier geschetste etsp traditie afspelen. a s ele . Zie: e. Heydenreich, y e , Ta Tadel und Lob der See a rt ,
p. 136-138, 144-148.
Zie: . Heydenreich, edY > Tadel und Lob de See ah > P.. Voo at b t p p
vanarz G oni zie: , ócher, , All g emeine.r Gelehrten-Lexikon , dl. 2, , kol. 873, 3waar
, opgave pg
wordtedaan g van de vertalingen g van zijn l werk.
160 n 1 ontleent dit aan Vergilius, Aeneis, I r. 4 0-4 en Dictys Cretensis, De Bello
p 164 • der Seefahrt, 12 Voor wat betreft de populariteit