Download deel 1 - Textualscholarship.nl

103
Om nu weer terug te keren tot Lipsius: ten aanzien van een aanvalsoorlog
("bevechtinge") schrijft hij, dat die geoorloofd is
als ghy ongelijck wreker, ende met t'ghemeyne recht van alle natien u goeden vve-
dereysschet.
Is het hieraan dat ook Vondel denkt als hij schrijft dat Maurits niet alleen
de Nederlandse vrijheid beschermd heeft, maar ook haar grenzen
heeft uitgebreid (r. 351)? Of moeten we bij deze regel eerder denken aan
Lipsius' uitspraak dat er van een rechtmatige verdedigingsoorlog eveneens
sprake is als het om de verdediging van de belangen van "medegesellen"
— in dit geval dus de Zuidelijke Nederlanden —gaat?"o
Wat tenslotte het derde punt betreft: ook Lipsius schrijft, Augustinus
en Cicero citerend, dat oorlogvoering gericht dient te zijn op de vrede."'
Verderop in zijn boek komt hij op deze kwestie nog eens terug en dan
benadrukt hij zelfs het belang van bewapening en oorlogsbereidheid bij
het nastreven van vrede:
... dese n l. d dewapenen] en e n sijn s l den n rechten ec vvech tot die vrede. dat w y de Vre-
• 112
e wallen 1 oorloge voeren: a •
g genieten, , seght eg Tullius,'" u , men moet o 00 lo ge v 0e e st dat w y d'oorloghe d o 0 r l0he
g
w allen laten varen, r ,y w en sullen e de vrede r nimmermeer gghenieten.
Dat oude ps r ee k vvo ort en sal u ni niet bedr i h ge n^ e. Dat dee handelinghe in ge v van v vrede, e e ^
113
onder o de wwapenenbetere gh
l uc ken
Deze, voor moderne oren bekende, cynische opvatting, valt bij Vondel te
beluisteren waar hij de Nederlanders toevoegt:
0 heymelijcke schrick van uwe Nae-ghebueren!
Een yder u beminde, een yder u begheert,
V Bond-ghenoodtschap is een yder lief en weert, (r. 360-362)
Samenvattend kan gesteld worden dat Vondel in alle opzichten in de
pas loopt met de opvattingen over het recht van opstand en het oorlogsrecht,
zoals die door de rechtsgeleerden en humanisten van zijn tijd waren
ontwikkeld. Daar kunnen we nog bij voegen dat de twee dingen die
hij in zijn `confirmatio' ten aanzien van de oorlogsvoerenden benadrukt:
dapperheid in de krijg en onderlinge eendracht, door Lipsius eveneens
voorop worden gesteld, waar die meteen in het begin van zijn hoofdstuk
over de oorlog, Polybius citerend, schrijft:
[ ... ] darter .rijn, twee .raken, met de welcke alle ghemeyne sake bewaert wort Vromi-
114
cheyt tegen de vyanden, ende eendracht inde stadt:
Al deze overeenkomsten lijken me de veronderstelling te rechtvaardigen
dat Vondel in de Hymnus inderdaad Lipsius' Politica heeft gevolgd bij
110 Li _ 1
psius , Politica, , p. p 1 79 80 .
111
Lipsius, p ^ Politica, o ,pp.
181.
112 In de marge g verwijst l hij l naar dde Orationes ones Phala a cae. 7
113 Li psius , Politica, , p. p 2 S0.
114 Li p sius Politica, p. 173-174.
> p