Eten om nooit te vergeten - Centrum Agrarische Geschiedenis

Gastronomische democratisering
Aardappelkoek en kastanjekoek
zijn traditionals die je al
in kookboeken uit de negentiende
eeuw aantreft (bijvoorbeeld
in "Betje, de Goedkoope
Keukenmeid" uit 1850).
Kookboeken voor de toenmalige
burgerij natuurlijk want de
"lagere" volksklassen hebben
noch de tijd noch de middelen
om al die culinaire pareltjes te
bereiden. Voorzover ze al kunnen
lezen, bovendien.
Maar de Nederlandstalige
kookboeken die op dat moment
verschijnen, zullen toch bijdragen
tot het in stand houden en verspreiden van het toenmalige
culinaire erfgoed. Ook de burgerlijke waarden van "zuinigheid"
en "degelijkheid" worden daarmee overigens in één adem
doorgegeven.
Naar een veel groter publiek daarenboven want als tegen het
einde van de negentiende eeuw de kleine burgerij en een deel
van de arbeidersklasse er sociaal en financieel op vooruitgaan,
richten vermelde kookboeken zich alsmaar meer en rechtstreeks
op en tot hen. Je ziet deze evolutie heel mooi bij
Cauderlier, zij het wel na zijn dood in 1887. De herdrukken die
dan verschijnen (tot omstreeks de jaren 1930) houden rekening
met het grotere doelpubliek en passen soms receptuur
maar nog vaker de bijbehorende "commentaren" aan. Het
opduiken van (door de voedingsindustrie) gesponsorde heruitgaven
versnelt dat proces nog. Als fabrikant beoog je nu eenmaal
een zo groot mogelijk bereik van je publiciteit…
Het aantal kookboeken neemt, met het aanbreken van de
twintigste eeuw, alsmaar toe. Ook de al vermelde gesponsorde
en zelfs door de fabrikant zelf uitgegeven exemplaren. Met
soms verzonnen personages die nog jaren in de herinnering
zullen blijven voortleven. De stevige keukenmeid Popote (van
Liebig) is er zo eentje. Ook de grootste culinaire schrijvers
zullen tot op heden hun vaardigheden verbinden aan al of niet
private sponsors. Dat geldt bijvoorbeeld evenzeer voor het
monument Gaston Clément (1879-1973) als voor zijn huidige
ietwat meer bescheiden opvolgers.
Maar de basis voor al dat culinaire literaire geweld en zeker
voor kookboeken die de alledaagse keuken centraal stellen,
vind je nog altijd terug in de negentiende eeuw. De schrijvers
van toen hebben dus de basis gelegd voor de democratisering
van het culinaire erfgoed sindsdien.
Eten om
nooit te
Eten vergeten
71