Opleiden en leren van laaggeschoolden in Nederland - website ...

Vanaf het midden van de jaren ‘70 ontstonden nieuwe initiatieven in het vorming- en
ontwikkelingswerk, die gefinancierd konden worden met een nieuwe regeling van de
Rijksoverheid; de Rijksregeling Vormings- en Ontwikkelingswerk. Met deze regeling zijn
onder meer alfabetiseringsgroepen en cursussen als ‘ouders op herhaling’ gefinancierd. Voor
deze initiatieven werd eveneens de term volwasseneneducatie gebruikt, waarmee het begrip
een bredere invulling kreeg. Verbreding vond verder plaats door ook initiële opleidingen
voor volwassenen toegankelijk te maken in een voor volwassenen bedoeld aanbod. Een
voorbeeld is de zeer succesvolle cursus voor volwassen vrouwen, geënt op het curriculum
van het algemeen vormend onderwijs, de zogenoemde moedermavo’s. Een ander voorbeeld
is de Open Universiteit (1984). (bron: Doets, 2002).
De volwasseneneducatie kreeg in de jaren tachtig een nieuwe impuls. De economische crisis
en de hoge werkloosheidscijfers toen waren er debet aan dat volwasseneneducatie niet langer
uitsluitend gestoeld werd op cultuurpolitieke beginselen en uitgangspunten. Daarvoor in de
plaats kwam een sterker accent op sociaal-economische uitgangspunten. Het ministerie van
WVC raakte de regiefunctie kwijt en andere ministeries als OCW, SZW en later ook EZ
gaan zich actief met de volwasseneneducatie bemoeien. Het perspectief verschoof naar het
blijven leren als voorwaarde om te kunnen blijven werken (employability). Zo introduceerde
onderwijsminister Ritzen in 1993 het begrip blijvend leren: “Blijvend leren is voor mensen
zelf nodig om werk te krijgen en te houden. Maar ook is leren nodig ten behoeve van de
economie. De talenten van mensen zijn de belangrijkste economische grondstof. Ook sociaal
kan Nederland het zich niet veroorloven talenten te verspillen, want anders dreigt een
tweedeling van de samenleving” (Persbericht OCenW, nr. 9, 27 januari 1993).
Op 1 januari 1996 trad de WEB, Wet Educatie en Beroepsonderwijs in werking. Met de
totstandkoming van deze wet werd (een deel van) het oorspronkelijke brede aanbod van
volwasseneneducatie in één wettelijk kader ondergebracht en zowel wat betreft wetgeving
als organisatorische vormgeving (via Regionale Opleiding Centra: ROC’s) nauw gelieerd
aan het secundaire beroepsonderwijs. Ruim vijfhonderd instellingen fuseerden op basis van
de WEB tot ongeveer 50 ROC’s .
Met de introductie van de WEB werd de centrale regie van de in de WEB gereguleerde
volwasseneneducatie neergelegd bij de landelijke overheid, die de planning en uitvoering
delegeerde aan de gemeenten (bron: van der Kamp, 2002).
Volwasseneneducatie is met de WEB object van overheidsbemoeienis geworden. Het leren
van volwassenen heeft een plaats in het beleidsdenken gekregen, met name in het perspectief
van een leven lang kunnen werken.
Voor de Nederlandse overheid blijft overigens het initieel onderwijs de basis voor een leven
lang leren; toegenomen mogelijkheden om te blijven leren als volwassene, zoals
bijvoorbeeld door het wegvallen van de leeftijdsgrens in het secundair beroepsonderwijs,
doen de noodzaak van een goede scholingsbasis in de jeugdfase niet verminderen, maar
eerder vermeerderen. In dit kader is het van belang dat de leeftijdsgrens voor het
beroepsonderwijs is komen te vervallen.
Met de nota die in 1998 door de minister van Onderwijs met zijn collega’s van Economische
zaken en Sociale Zaken en Werkgelegenheid is gepubliceerd (Nationaal actieprogramma een
leven lang leren, 1998, Zoetermeer, Ministerie van OCenW), beoogde het kabinet te
stimuleren dat het voor iedereen in Nederland gewoon wordt om een leven lang te blijven
leren. In het actieprogramma worden drie clusters van maatregelen voorgesteld:
• Employability werkenden en werkzoekenden;
• Employability docenten;
• Voorkomen van achterstanden en heroriëntatie onderwijs op een leven lang leren.
Opleiden en leren van laaggeschoolden in Nederland, CINOP, juni 2004
11