Opleiden en leren van laaggeschoolden in Nederland - website ...

De extra mogelijkheden voor maatwerk ontstaan onder mee door het vrij besteedbare
reïntegratiebudget dat gemeenten tot hun beschikking krijgen. Bij de volledige
verantwoordelijkheid voor de reïntegratie past een eigen budget voor betaling van de
uitkeringen. Gemeenten krijgen daarmee ook de volledige financiële verantwoordelijkheid
voor de uitvoering van het beleid. Als door een succesvol reïntegratiebeleid een overschot
ontstaat op het budget voor de uitkeringslasten, dan mag een gemeente dat naar eigen inzicht
besteden.
De deelname aan scholingstrajecten onder werkzoekenden is relatief hoog bij vrouwen en
relatief laag bij laagopgeleiden, ouderen en minderheden. Juist belangrijke doelgroepen van
beleid lijken dus vaak niet te participeren in scholingsprojecten (MDW-rapport, 2001).
Inburgering
Deelnemers aan inburgeringtrajecten zijn mensen boven de achttien jaar, die in principe
minder dan een jaar geleden in Nederland zijn gekomen en over een verblijfstitel
beschikken. De groep bestaat uit volgmigranten (ook wel de traditionele nieuwkomers
genoemd: dit zijn de gezinsherenigers en de gezinsvormers), statushouders (vluchtelingen
met een verblijfsvergunning) en nieuwkomers uit de Antillen of Aruba, samen ook wel de
brede doelgroep nieuwkomers genoemd.
Uitgezonderd van het inburgeringbeleid zijn diegenen die tijdelijk in Nederland willen
verblijven in verband met bijvoorbeeld studie, tijdelijk werk, au pair, stage en bij een verblijf
korter dan een jaar en degenen die op grond van verdragen niet kunnen worden verplicht aan
een inburgeringprogramma deel te nemen. Dit laatste geldt bijvoorbeeld voor mensen die uit
landen van de Europese Unie komen en diplomatieke ambtenaren. Ook houders van een
voorwaardelijke vergunning tot verblijf: (VVTV-ers) vallen niet onder de Wet Inburgering
Nieuwkomers (WIN). (Bron: www.justitie.nl)
Het exacte aantal inburgeraars is niet bekend: cijfers hierover worden niet centraal
geregistreerd. Een goede indicatie is echter het aantal allochtone deelnemers aan KSE 1-3 en
NT2 niveau 1-3. In 2001 was dit aantal 67 000. Recentere cijfers zijn (nog) niet bekend. In
deze cijfers is geen uitsplitsing gemaakt naar nieuwkomers en oudkomers.
Reïntegratietrajecten
Het aantal personen jonger dan 65 jaar met een arbeidsongeschiktheids-, werkloosheids- of
bijstandsuitkering bedroeg eind 2001 iets minder dan 1,5 miljoen. Een fors deel van hen is
niet beschikbaar voor de arbeidsmarkt vanwege volledige arbeidsongeschiktheid of
vrijstelling van de arbeidsplicht wegens de zorg voor jonge kinderen of wegens zware
persoonlijke belemmeringen.
Daarnaast is een aantal reeds ten dele werkzaam naast de uitkering. Op grond van de
wettelijke criteria hebben iets meer dan 400 000 uitkeringsontvangers een arbeidsplicht en
zijn zij dus formeel reïntegreerbaar. Volgens de criteria van de uitvoeringspraktijk - die
aangeven of men binnen redelijke termijn inzetbaar is - ligt het aantal reïntegreerbare
uitkeringsontvangers eind 2001 aanzienlijk lager: het zou om ongeveer 275 000 mensen
kunnen gaan. Van alle niet-werkende werkzoekenden blijkt bijna 40 procent (vooralsnog)
onbemiddelbaar te zijn (de zogenoemde fase 4).
Het aantal uitkeringsontvangers dat zichzelf als reïntegreerbaar beoordeelt, ten slotte,
bedraagt circa 215 000. Opvallend is dat eenderde deel van degenen die denken het werk te
kunnen hervatten, formeel volledig arbeidsongeschikt is en dus wettelijk geen arbeidsplicht
heeft.
Aan de andere kant zijn er ook veel personen die wettelijk wel verplicht zijn om een baan te
zoeken, maar die zichzelf niet tot werken in staat achten of geen kansen op de arbeidsmarkt
zien. (Bron: Hoff e.a., 2003).
26 Opleiden en leren van laaggeschoolden in Nederland, CINOP, juni 2004