Opleiden en leren van laaggeschoolden in Nederland - website ...

Het actieprogramma had tot doel een samenhangend beleidskader te schetsen. De nadruk van
het programma lag op de bevordering van employability en de voorwaarden die daarvoor in
het initiële onderwijs dienen te worden geschapen. Het actieprogramma moest ervoor zorgen
dat iedereen, van jong tot oud, de mogelijkheden krijgt om aan zijn inzetbaarheid op de
arbeidsmarkt en in de samenleving te blijven werken. De nota accentueert dat daarvoor
allereerst een goede basis nodig is:
1) alle werkenden moeten tenminste met een startkwalificatie de arbeidsmarkt betreden;
2) om te voorkomen dat kinderen al op zeer jeugdige leeftijd een scholingsachterstand
oplopen en daardoor de zin in leren verliezen, zou de leerplichtige leeftijd omlaag moeten
van vijf naar vier jaar;
3) de taalachterstanden bij peuters moet worden weggewerkt;
4) trajectbegeleiders moeten voortijdig schoolverlaters weer naar het onderwijs terugleiden,
5) het onderwijs zal zich meer moeten gaan richten op "leren leren" (bron: website
ministerie van OCenW).
In het regeerakkoord van het volgende kabinet (augustus 1998) zijn onderdelen van het
actieprogramma opgenomen. Deze betroffen met name maatregelen in het initiële onderwijs,
zoals het bestrijden van voortijdig schoolverlaten, lerarenbeleid, klassenverkleining,
flexibilisering van de onderwijsprogramma’s en doorstroom binnen de beroepskolom. Ter
uitvoering van het regeerakkoord is door overheid en sociale partners aansluitend op het
Nationaal actieprogramma eind 1998 gezamenlijk een “employability agenda” opgesteld met
tien actiepunten.
Met de agenda werd vooral beoogd de samenhang en de voortgang in reeds gestarte acties te
bewaken en enkele nieuwe acties te starten. De activiteiten van het daartoe opgerichte
Platform Employability Agenda zijn per 31 december 2000 beëindigd. Voor zover niet
afgerond zijn de acties sindsdien binnen de daartoe geëigende afzonderlijke beleidskaders
voortgezet.
Een nieuwe impuls voor het blijven leren van volwassen levert de Lissabon verklaring.
Tijdens het Portugese voorzitterschap in 2000 in Lissabon is het voornemen aanvaard om het
onderwijsbeleid in de lidstaten van de Europese Unie te richten op een leven lang leren in het
bredere perspectief van de ontwikkeling van de kenniseconomie. Daarbij heeft Nederland de
ambitie uitgesproken om binnen deze kaders bij de kopgroep van de drie best presterende
landen te willen horen.
Een belangrijk discussiepunt daarbij is de aard van de overheidsbemoeienis bij
volwasseneneducatie. In deze discussie staan drie vragen centraal:
1) Moet de overheid zich te bemoeien met de vormgeving van en deelname aan de
volwasseneneducatie of moet zij het sturen van de deelname aan anderen (sociale
partners, bedrijfsleven, individuen) overlaten?
2) Hoe breed dient de invulling van de volwasseneneducatie te zijn waarmee de overheid
bemoeienis wil hebben?
3) In welke mate dienen ook sociaal-culturele uitgangspunten te worden meegenomen?
Op het punt van overheidsbemoeienis gaat het advies van de SER van 2002 getiteld ‘Het
nieuwe leren; advies over een leven lang leren in de kenniseconomie’ in als het pleit voor
een nieuw beleidsmodel. Dit model gaat ervan uit dat het individu aangrijpingspunt voor
beleid is en stimulansen krijgt om meer verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar
inzetbaarheid. Daarbij hoort een aanbodstructuur die marktgericht wordt vormgegeven.
Vraagsturing moet er aan bijdragen dat de scholingsmarkt beter functioneert en dat het
individu wordt geprikkeld tot een actievere houding. Instrumenten die daarbij een rol kunnen
spelen zijn bijvoorbeeld de persoonlijke ontwikkelingsrekening (POR) en de Individuele
Leerrekening (ILR).
Vraaggestuurde financiering in het postinitieel onderwijs kan echter alleen worden
gerealiseerd als duidelijk is wat onder postinitieel onderwijs wordt verstaan.
12 Opleiden en leren van laaggeschoolden in Nederland, CINOP, juni 2004