NEM 3, oktober 2005 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

hebben met mij)’ (2004a, 8, mijn cursivering, CDS). De schijnbaar onbelangrijke
toevoeging tussen haakjes, is de duidelijkste afwijzing van het postmodernisme
door Verhulst tot nog toe. Hieruit kan geconcludeerd worden dat hij zijn
houding ten opzichte van experiment en taalkritiek in de tweede fase in vergelijking
met de eerste periode van zijn schrijverschap nog niet veranderd heeft.
Naast deze factor die constant blijft, tekenen er zich echter een aantal
verschillen af met de vorige periode.
In 2002 publiceert Verhulst met De verveling van de keeper zijn eerste ‘roman’,
al moet gezegd worden: het is een dunne roman die uit dertig korte hoofdstukjes
bestaat en die de omvang van de verhalenbundels die hem voorafgaan
niet overschrijdt. Dit voetbalboek, dat in de verte iets oproept van Peter Handkes
Die Angst des Tormanns beim Elfmeter, is volgens de meeste recensenten in alle
opzichten een mistreffer. De grapjes zijn flauw, de plot is zwak en het
onderwerp te beperkt om er mee te scoren, zo wordt geoordeeld. Die negatieve
aspecten worden zwaar in de verf gezet – Bert van Raemdonck bekent dat hij bij
dit boek zowaar zijn aanvankelijke enthousiasme voor Verhulst verloor – maar
veel te weinig wordt gezien, dat met deze roman een nieuwe richting wordt
ingeslagen. De aandacht van de schrijver verschuift hier voor het eerst van het
eigen subject naar de ander. Het hoofdpersonage heet niet langer Dimitri en de
grote bekommernis om het eigen ik (dat van de auteur) verdwijnt. Daarmee
hangt ook een andere verschuiving samen, die voor het onderzoek naar de
literatuuropvatting van Verhulst van belang is: de expliciete interne poëticale
uitspraken worden vanaf nu achterwege gelaten en er wordt volop op het thema
van het boek gefocust. Nog steeds gaat het daarbij om de zoektocht van een ik
naar liefde, deze keer niet meer van de onbereikbare vrouw, maar om die van
het al even ongrijpbare publiek. De doelman van de Vlaamse ploeg heeft
namelijk maar één wens: een superieure redding, waardoor hij de ster van het
team, de held van het land zou worden. Omdat zijn ploeg echter uit zulke
fantastische spelers bestaat, komt het er nooit van. Verhulst onderzoekt in deze
roman dus nog steeds dezelfde onderwerpen: de drang van een ik om geliefd te
worden, de verveling, de landerigheid, de doelloosheid (letterlijk, want er wordt
geen doelpunt gemaakt!) en de nefaste werking van dat alles op het zelfbeeld.
Verschillend met de vorige fase is echter dat de schrijver zichzelf niet meer
centraal stelt, maar een personage dat enkel nog op grond van dezelfde
zoektocht naar liefde enige gelijkenis vertoont met Dimitri uit de eerste periode
van Verhulsts schrijverschap. Autobiografische trekken heeft de keeper niet
meegekregen van zijn auteur.
Wat in dit boek echter nog opvalt, zijn tekenen van een soort politiek
engagement. De verveling van de keeper speelt namelijk in 2034. Vlaanderen is
ondertussen onafhankelijk en komt in de wereldbeker voetbal uit tegen Turkije.
De finale wordt nota bene in het Philip Dewinterstadion gespeeld. Het hele
boek baadt in een unheimische sfeer, tegen een antipathieke achtergrond van
een onverdraagzame maatschappij. Met deze subtiele kritiek op de in Vlaanderen
steeds sterker wordende verrechtsing, zet Verhulst zijn eerste geëngageerde
stappen. In zijn volgende boeken Problemski Hotel en Dinsdagland gaat
hij met elan door.
21