NEM 3, oktober 2005 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

Marion Boers
Verloren verleden?
Kroniek cultuur en maatschappij
Het verhaal van de Nederlandse geschiedenis wordt vandaag de dag weer in
geuren en kleuren verteld en er is zelfs weer wat respect te bespeuren voor
nationale helden van wie de prestaties blijkbaar niet langer hoeven te worden
gebagatelliseerd. Die belangstelling voor vaderlandse geschiedenis heeft veel te
maken met het zoeken naar een eigen identiteit. Illustratief is in dat opzicht dat
uitgeverij Waanders voor een groot publiek een serie van vijfentwintig boekjes
maakt over beslissende momenten uit de vaderlandse geschiedenis met als
ondertitel: Nederland ontdekt zichzelf. Een serie met veel plaatjes en weinig
praatjes overigens, om de visueel ingestelde moderne mens zo goed mogelijk te
bedienen. Dat er sprake is van een hype bleek ook uit het feit dat er tijdens de
boekenweek van 2005, die in het teken stond van de vaderlandse geschiedenis,
meer boeken over dat onderwerp werden verkocht dan ooit tevoren.
Maar wat houdt die vaderlandse geschiedenis nu precies in? Het blijkt niet mee
te vallen om daar eenduidige uitspraken over te doen. De hooggeleerden Jan
Bank en Piet de Rooy, respectievelijk professor geschiedenis in Leiden en
Amsterdam, hebben in NRC Handelsblad een poging gedaan om op één
krantenpagina samen te vatten wat iedere Nederlander zou moeten weten over
zijn eigen geschiedenis. Het is overigens typisch Nederlands dat de auteurs
bijna even zoveel woorden nodig hadden om hun keuzes te verantwoorden.
Nog typerender was het dat NRC Handelsblad in de weken die na deze publicatie
volgden, vol stond met boze brieven over wat er in de canon was vergeten. Ook
het samenstellen van een canon van vaderlandse geschiedenis blijkt hier dus
niet zonder protest en inspraakprocedures te kunnen verlopen, doordat iedere
Nederlander immers zijn eigen canon heeft: de katholieke is een andere dan de
protestantse, die van vrouwen wijkt af van die van mannen, die van Holland
verschilt van die van Groningen. Bank en De Rooy pasten hun canon hier en
daar aan om recht te doen aan de opinie van enkele minderheden. 1
Er wordt gefluisterd dat er volgens het kabinet naar goed Haags gebruik een
brede maatschappelijke discussie moet komen om te onderzoeken welke
gebeurtenissen uit onze geschiedenis bij iedere Nederlander bekend moeten
worden verondersteld. Daarmee is de vaderlandse geschiedenis dus zelfs een
politiek wapen geworden dat kan worden ingezet als middel ter bevordering van
49