NEM 3, oktober 2005 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

schade), iets gecamoufleerder in de prachtroman De overkant van de rivier. In Knie -
len op een bed violen heeft de auteur een nieuwe, en naar eigen zeggen ook laatste,
poging gewaagd om het leven en streven van senior in geschrifte vast te leggen.
Ondanks het autobiografische gehalte doet dit boek zich voor als een gefingeerde
geschiedenis, allereerst omdat de leden van het gezin Siebelink onder
andere namen verschijnen, maar ook vanwege de sterk aangezette dramatiek die
hier en daar paradoxale trekken aanneemt. Want hoewel er alle reden is om het
gedrag van de vader vanwege emotionele verwaarlozing van vrouw en kinderen te
veroordelen, kenmerkt de verteller zich door zijn positieve benadering. Wat dat
betreft bestaat er een sterke affiniteit tussen de anonieme hij-figuur die met
ingehouden adem het verhaal vertelt en oudste zoon Ruben, die van zijn vader
nagenoeg alles wil begrijpen en hem dus ook haast alles kan vergeven.
In een recent interview heeft Jan Siebelink laten weten dat compassie met
senior zijn voornaamste drijfveer was. Het is dan ook niet niets, te beseffen dat je
ondanks Gods aanraking nog altijd niet zeker kunt zijn van je uitverkiezing. Aan -
hou dend bidden en smeken dat je maar geen prooi zult worden van het eeuwige
vuur is het enige wat er op zit. En afzijdig blijven van de wereld en zijn verlokkingen.
In overeenstemming met het calvinistisch doemdenken lijkt het handelingsverloop
van Knielen op een bed violen te zijn bepaald door het noodlot. Hans Sievez
(zoals de hoofdpersoon heet) ontworstelt zich in zijn vroege jeugd aan het juk van
een zwaar gelovige én gevoelloze vader en maakt van zijn liefde voor de natuur
zijn beroep. Tijdens zijn tuindersopleiding komt er iemand op zijn weg die
flemend en sluipend als de slang in het paradijs zijn ziel van de eeuwige verdoemenis
probeert te redden. Hans keert zich radicaal van deze verleider af, maar
jaren later valt de man hem alsnog op het dak, en dan met meer succes.
De manier waarop Hans de sektewereld wordt ingezogen doet op het eerste
gezicht aan als een horrorstory, met de sektariërs als vampiers. Ze kleven zich
bijna letterlijk aan hem vast, troggelen hem in ruil voor even stichtelijke als lorrig
ogende traktaatjes grote sommen geld af, vreten (tamelijk onsmakelijk) zijn tafel
leeg en terroriseren zijn gezin met hun dreigingen en vermaningen.
Aan de andere kant heeft Hans, die zich met enige tegenzin maar niettemin
bij volle verstand van zijn levenslustige vrouw en zijn twee zoons verwijdert,
nogal wat gemeen met de sterotiepe vreemdganger die zekere behoeften buiten
de deur bevredigt. Weliswaar zijn het geen lichamelijke maar geestelijke noden
die hem drijven, maar voor achterblijvers die zich verraden voelen, maakt dat
eigenlijk geen verschil. Vader gehoorzaamt het woord van Jezus, die heeft gezegd
dat wie hem wil volgen, zijn familie moet verloochenen. En dat woord geldt tot
op het sterfbed, waar echtgenote en kinderen door een cordon van zwarte bewaarengelen
worden geweerd.
In het al genoemde interview zegt Siebelink dat hij het mysterie van zijn
vaders bestaan dicht is genaderd, maar dat hij niet de illusie koestert er ook maar
iets van te hebben begrepen. En zo is het ook. Wie het steile en onverzoenlijke
protestantisme niet uit eigen ervaring kent, zal misschien zelfs vinden dat de
schrijver al te begrijpend en ook al te uitvoerig bij een geval van godsdienst-
72