NEM 3, oktober 2005 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

uitvissen en uitvoegstrook. Ook is veel idioom opgenomen, waaronder echter ook
dubieuze gevallen als voor iemand in de bocht springen (> bres) en de appel valt
niet ver van de stam (> boom). Eigentijds zal ook wel zijn de opname van
Engelse woorden als range en scateboard (sic).
Eigentijds is zeker dat de seksuele terminologie – van aftrekken, het doen en
doos via klaarkomen, nummertje en pijpen tot vreemdgaan en zelfbevrediging - ruim
vertegenwoordigd is, al wordt bij voor het zingen de kerk uitgaan niet aangegeven
dat het hier om een seksuele uitdrukking gaat. Bij neuken en naaien ontbreekt
het alledaagse Indonesische woord main en vinden we Indonesische standaardtaaltermen
die weinig geschikt lijken voor gebruik in bed.
Historisch interessant is, dat bij sommige Nederlandse woorden met een
koloniaal verleden niet alleen het hedendaagse standaard-Indonesisch wordt
gegeven, maar ook het nog gangbare Indisch-Nederlandse leenwoord. Zo
vinden we bij opname (in een ziekenhuis) zowel opname als perawatan, en bij
krant zowel koran als surat kabar.
Vreemd en onjuist is echter, dat op p. 601 de afkorting NHM wordt
uitgelegd als ‘Nederlandse Handelsmaatschappij’ in plaats van ‘De Nederlandsche
Handelmaatschappij’, zoals de officiële naam luidt van de koloniale
onderneming die in 1824 bij Koninklijk Besluit was opgericht door Willem I en
die nog steeds voortleeft in de titel van de Max Havelaar. De Indonesische
vertaling die hier gegeven wordt, is ook veel te algemeen, want perusahaan
dagang Belanda betekent zoiets als ‘Nederlands handelsbedrijf’, en geeft niet
aan dat het om een eigennaam gaat. In dit opzicht is Persekutuan dagang
belanda van de Indonesische Havelaar-vertaler H.B. Jassin veel beter. Jammer is
ook, dat niet vermeld wordt dat de NHM in Indonesië bekend stond en staat als
Kompeni kecil, d.w.z. de kleine compagnie, oftewel de negentiende-eeuwse
reïncarnatie van de VOC.
Het woordenboek geeft systematisch en uitvoerig grammaticale informatie,
al blijft er nog wel wat te wensen over. Het Grammaticaal compendium
behandelt kort de Indonesische zelfstandige naamwoorden, telwoorden,
bijvoeglijke naamwoorden, voorzetsels en transitieve en intransitieve
werkwoorden, maar niet de lidwoorden, pronomina, conjuncties, adverbia en
interjecties, al komen deze termen in het woordenboek zelf wel aan bod. Ook
de vorming van Indonesische nomina komt er nogal bekaaid af.
Een duidelijke grammaticale misser is de behandeling van anders als onderschikkend
voegwoord op p. 51, en van waarheen en andere gevallen van waar
met prepositie op p. 1049–54. Weliswaar wordt hier onderscheid gemaakt
tussen relatief en interrogatief gebruik, maar de zin hij vroeg waar we heen
gingen wordt opgevat als voorbeeld van relatief gebruik, terwijl het hier toch
duidelijk om een ingebed interrogativum gaat. In dit hele stuk zit een systematische
fout die om correctie vraagt.
Bij deze uiteenlopende kritische opmerkingen is het echter goed om te
bedenken, dat dit nieuwe woordenboek nu eindelijk, na vele decennia, voor
Nederlanders die Indonesisch willen leren gebruiken, een volwaardige, eigentijdse,
wetenschappelijk verantwoorde en zeer omvangrijke lexicografische
75