NEM 3, oktober 2005 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

2.3 Morfologie en syntaxis
Noord-Zuid convergentie op het gebied van de morfologie en syntaxis is
minder uitvoerig onderzocht en afwijkende vormen en patronen worden dan
ook veel minder vaak opgemerkt of herkend. De wel vaker voorkomende
zogenoemde doorbreking van de werkwoordelijke eindgroep bijvoorbeeld,
wordt, behalve door sommige linguïsten, door zo goed als niemand waargenomen
3 .
Een notoire uitzondering natuurlijk is de discussie over de zogenoemde
aanspreekvormen (pronomina van de tweede persoon). De meeste zuidelijke
dialecten hebben een ‘single-pronoun’- systeem (gij), tegenover het zgn. T-V
systeem (jij – u), dat in het Standaardnederlands bestaat. Heel lang bleef de gijvorm,
ondanks aanzienlijke taalplanningsinspanningen een karakteristiek
kenmerk van de standaardtaalrealisering van vele Zuid-Nederlanders. Toch
slaagden de verdedigers van de noordelijke norm er na enige tijd in het ‘gijfront’
aanzienlijk te verzwakken. Maar, van een single-pronoun systeem op een
T-V systeem overstappen is niet enkel een zaak van attitudes en goeie wil: het is
aanzienlijk moeilijker dan het ene woord door het andere te vervangen. De
praktische problemen waren dus groot, ook bij diegenen die de theoretische
beslissing genomen hadden het te doen.
De laatste jaren is er overigens een duidelijke terugkeer van zuidelijke
aanspreekvormen als gevolg van de stijgende populariteit van het hierna te
bespreken ‘Schoon Vlaams’. Dit komt bijzonder duidelijk tot uiting in het
onderzoek van Vandekerckhove (2004; zie verder 3.5).
3. Verkavelingsvlaams – Schoon Vlaams – Tussentaal
In de recentere publicaties over convergentie-divergentie (bv. Debrabandere
(2005), Haeseryn (2004), Theissen (2004), Vandekerckhove (2004), Van
Herreweghe & Slembrouck (2004), Saman (2003), Jaspers (2001)) duikt, in
tegenstelling tot vroeger, vaak een van de termen Verkavelingsvlaams, Schoon
Vlaams of tussentaal op en enkele publicaties zijn zelfs specifiek daaraan
gewijd.
3.1
Er bestaat in Vlaanderen een lange traditie van taalregulering en taalzorg.
Vooral om taalpolitieke redenen is de tendens, die een zo nauw mogelijke
aansluiting bij de noordelijke norm bepleit, altijd belangrijker geweest dan de
tendens, die meer zuidelijke eigenheid vooropstelt. Het ‘ius loquendi’, het recht
om de taal te gebruiken en, vooral, de jarenlange strijd die nodig was om dat
recht te verkrijgen, heeft in Vlaanderen heel duidelijk de ‘norma loquendi’
beïnvloed.
Dit integrationistisch afzien van eigen eisen in het normdebat is het
kenmerk par excellence van de officiële taalpolitiek in Vlaanderen. Die manier
om met het normprobleem om te gaan wijkt nogal af van wat in vele andere
polycentrische taalgebieden gebeurt (Ammon 1995). Dat is zeker een van de
29