NEM 3, oktober 2005 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

mee heb, omdat het mij moeite kost het kaf van het koren te scheiden door de
vaak duizelingwekkende visuele mogelijkheden van het medium. Kortom, ik
mag nog steeds graag grijpen naar een boek, vooral als het met liefde is
gemaakt vanuit de uitgangspunten van de serie Verloren verleden van uitgeverij
Verloren. Men heeft aan deskundige auteurs gevraagd om een deeltje te wijden
aan een belangrijke gebeurtenis of persoon uit de vaderlandse geschiedenis. De
opzet is om algemene, maar ook geactualiseerde, informatie te geven aan een
breed, in het verleden geïnteresseerd publiek. Geactualiseerd houdt in dat de
huidige stand van het onderzoek in de tekst is verwerkt. Het onderwerp wordt
pakkend beschreven en in een bredere context geplaatst. Bovendien heeft men
zich ten doel gesteld weer te geven op welke wijze men in de loop der tijd met
bepaalde personen en gebeurtenissen aan de haal is gegaan, met andere
woorden hoe de geschiedenis in later tijd is gebruikt en misbruikt. De opzet is
dus tweeledig. Ten eerste wil men de historische achtergrond van bepaalde
gebeurtenissen of personen belichten. Ten tweede wil men laten zien welke rol
die hebben gespeeld in de verbeelding van het vaderlands verleden door de
eeuwen heen. Door deze opzet is de reikwijdte van de boekjes veel groter dan
die ene persoon of gebeurtenis.
Verloren streefde ernaar om per jaar vier delen uit te geven, en zo is een
reeks ontstaan van 24 fraai geïllustreerde boekjes met uiteenlopende onderwerpen
als de opstand van de Batavieren, de sprong van Jan van Schaffelaar, De
beeldenstorm, de slag bij Nieuwpoort, Goejanverwellesluis, maar ook Troelstra
met zijn poging tot revolutie, Mata Hari en de hongerwinter. Aan de serie is een
voorlopig einde gekomen met de uitgave van deel 24, waarin een compilatie is
gemaakt van veertig gedenkwaardige personen en momenten uit de gehele
vaderlandse geschiedenis.
Verloren verleden is een prachtig overzicht, waarin beroemde (of beruchte)
gebeurtenissen en personen aan een nadere beschouwing worden onderworpen
aan de hand van de bronnen die ons nu nog ter beschikking staan. Het adagium
is: aansprekende personen of gebeurtenissen, historisch verantwoord en met
behoorlijk wat diepgang. Doordat specialisten aan het woord komen, worden tal
van oordelen en vooroordelen uit de weg geruimd. De met zorg gekozen illustraties
vertellen een eigen verhaal dat veel aan de tekst toevoegt. Dit maakt de
boekjes uiterst informatief en inspirerend. De reeks biedt, met andere woorden,
het visuele genot dat velen tegenwoordig aan internet kluistert, maar dan wel
met de meerwaarde van een afgewogen en diepgaande tekst die men op het net
vaak moet ontberen.
Ook in deze reeks is een keuze gemaakt: de gehele vaderlandse geschiedenis
is het onderwerp, van de eerste bewoning tot aan de twintigste eeuw. Dat brengt
specifieke problemen met zich mee. De bronnen voor de oudste geschiedenis
zijn bijvoorbeeld beperkt en bij de recente geschiedenis is er nog geen sprake
van canonisering. Wat betreft het eerste is een oplossing gevonden in een
wetenschappelijk verantwoorde beschrijving van de context waarin bepaalde
gebeurtenissen hebben plaatsgevonden, bijvoorbeeld met behulp van de archeologie.
Wat betreft het laatste is ervoor gekozen om, bijvoorbeeld als het gaat om
55