NEM 3, oktober 2005 - Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

eschrijving biedt, die stukken beter is dan de verouderde woordenboeken van
Kramer (1966), Wojowasito (1978) en Soekartini (1986).
Naast een goed pakket Bronnentaalcursusboeken voor juristen en historici
beschikken de Indonesische neerlandici nu dan ook over een stevig Nederlands-Indonesisch
woordenboek (of eigenlijk dus maar liefst twee). De eerstvolgende
prioriteit lijkt me daarom nu de productie van een behoorlijke, op de
ANS gebaseerde Indonesische leergrammatica van het Nederlands.
– Reinier Salverda
J.C.M. Blanker & J. Dubbeldam: Prisma Woordenboek Sranantongo / Prisma Wortubuku fu
Sranantongo. Utrecht, Uitgeverij Het Spectrum B.V., 2005. 486 pp.; met illustraties.
isbn 90 274 147 80. e 17.95.
‘Het Sranantongo beschikt niet langer alleen over woordenlijsten, maar heeft
nu ook een eigen woordenboek.’ Zo begint het ‘Woord vooraf ’ van de professoren
Theo Janssen en Willy Martin van de Vrije Universiteit Amsterdam, in
de inleiding – fesi pisi – van het Prisma woordenboek van J.C.M. Blanker en
J. Dubbeldam.
Waarin verschilt dit woordenboek van de al langer bestaande woordenlijsten?
Een vertalende woordenlijst an sich biedt alleen vertalingen van
woorden, een vertalend woordenboek vermeldt daarbij allerlei gegevens over
uitspraak, woordsoort, stijl, gebruikelijke woordcombinaties, uitdrukkingen en
geeft voorbeeldzinnen, hetgeen in het hier besproken woordenboek allemaal
gebeurt. Het bevat helaas niet veel meer woorden dan de toonaangevende
woordenlijst van de Stichting Volkslectuur. Een niet gebruikelijk extra zijn de
foto’s midden in het woordenboek: 16 bladzijden in kleur, stukjes Suriname,
op 29 foto’s in totaal. Onder de extra’s valt ook de in taalkundig opzicht zeker
interessante toevoeging van een lijst van 25 ideofonen* achter in het boek.
Prachtig. Slechts ongeveer de helft is terug te vinden in een voorbeeldzin in
het woordenboek zelf. Jammer. Evenals het slordigheidje bij mama, een van de
* In het hoofdstuk ‘Grammatica’ lezen we: ‘Enkele uit Afrika stammende bijwoorden met
een beperkt gebruik worden ideofonen genoemd. Voorbeelden zijn pî en fan in a blaka so
pî ‘hij is heel erg zwart’ en a weti so fân ‘hij is heel erg wit’. Pî wordt alleen gebruikt bij
werkwoorden en bijvoeglijke naamwoorden waarmee zwartheid wordt aangeduid en fan
alleen bij zulke woorden als er witheid mee wordt aangeduid.’
Mijns inziens zijn ideofonen geen bijwoorden maar partikels die geen zelfstandige
betekenis hebben maar in combinatie met andere, zeer bepaalde, woorden kunnen
worden gebruikt en daaraan een versterkende en/ of emotionele kracht geven. In
Wikipedia, the free encyclopedia lezen we: ‘Idiophones are words utilizing sound symbolism
to express aspects of events that can be experienced by the senses, like smell, color,
shape, sound, action, or movement.’ Geen wonder dat er naast pî en fân ook woorden
voorkomen als tyubun, een tussenwerpsel dat het geluid van een plons weergeeft, een
onomatopee dus. In het Sranantongo-Nederlandse deel van het woordenboek zijn helaas
onvoldoende voorbeelden van de praktische toepassing gegeven.
76