Eliëzer Kropveld: zijn leven - De Evangelist

Hoofdstuk IIKropveld en zijn werkzaamheden voor het Gereformeerd Traktaatgenootschap‘Filippus’In dit hoofdstuk beschrijf ik de werkzaamheden van Kropveld voor het GereformeerdTraktaatgenootschap ‘Filippus’. Gedurende vijfendertig jaar heeft hij zich voor dit genootschap ingezetals bestuurslid en schrijver.Allereerst geef ik aan hoe mijn onderzoek is verlopen, waarna ik kort inga op het ontstaan van hetgenootschap en het doel dat het voor ogen had. Vervolgens kijk ik naar de inbreng van Kropveld alsbestuurslid en wat hij zoal voor ‘Filippus’ heeft gedaan. Daarna geef ik een inleiding van Kropveldweer over traktaatverspreiding, die goed zijn visie aangeeft. Tot slot geef ik een samenvatting. In eentweetal bijlagen geef ik de inhoud weer van de door Kropveld voor ‘Filippus’ geschreven traktaten enboekjes en ontruk ze daarmee aan de vergetelheid.In het allerlaatste hoofdstuk – nadat ik een hoofdstuk heb gewijd aan Kropveld en de zending onderde Joden – geef ik een samenvatting en beoordeling van Kropvelds opvattingen en theologie.ArchiefonderzoekHet archief van Traktaatgenootschap ‘Filippus’ is ondergebracht in het Utrechts Archief. 98 Van eenmedewerkster begreep ik dat de inventarissen worden ingedeeld in een bepaalde klasse. Klasse vijfstaat voor het best geïnventariseerde archief, klasse één voor het slechtste. Helaas valt het archiefvan ‘Filippus’ onder klasse één. Dit betekende veel en tijdrovend, maar ook spannend speurwerk. Hetwas bijvoorbeeld niet eenvoudig om te achterhalen welke traktaten en boekjes door Kropveld zijngeschreven, omdat de meeste uitgaven van ‘Filippus’ naamloos op de markt zijn gebracht. Daartoeheb ik de notulen vanaf 1878 t/m 1920 nagelezen en ook de zogenaamde correspondentielijstendoorgenomen. Verder de traktaten en boekjes zelf (meest bewaard in verzamelbanden), catalogi,correspondentie en een door een ijverige secretaris, achterin notulenboek II bijgehouden lijst vanuitgaven met daarbij de naam van de auteur. 99 Op die manier ontdekte ik welke titels Kropveld hadgeleverd. Door op deze wijze te werken, kreeg ik ook inzicht in Kropvelds bestuurlijke werkzaamhedenvoor ‘Filippus’. Ook ontdekte ik - Entdeckerfreude! - een aantal manuscripten van Kropveld.Uiteindelijk had ik een respectabele lijst van door Kropveld geschreven titels opgesteld, maar ik kwamniet aan de vijftig traktaten en drieëntwintig boekjes die Van Gelderen in het jubileumboek van‘Filippus’ noemt. 100 Tot ik – toevallig – een boek, handgeschreven, tegenkwam, waarin per jaar alledoor ‘Filippus’ uitgegeven werkjes worden vermeld, inclusief de auteursnaam, het honorarium datervoor gegeven werd en het aantal herdrukken. Het had me heel wat tijd bespaard, als ik tevorengeweten had van het bestaan van deze lijst en ook waar die is ondergebracht. De lijst heb ik gebruiktom te verifiëren of de door mij gevonden titels van Kropveld ook werkelijk van zijn hand zijn én om dedoor mij aangelegde lijst te completeren. De door Van Gelderen genoemde aantallen blijken niet uit delucht gegrepen te zijn, maar exact te kloppen. Hij zal daarvoor als bron hetzelfde boek hebbengebruikt. Alle traktaten en boekjes van Kropvelds hand heb ik nu in kopie in mijn bezit en gelezen.Gereformeerd Traktaatgenootschap ‘Filippus’Het Gereformeerd Traktaatgenootschap ‘Filippus’ wordt op 22 mei 1878 opgericht en sinds 28 januari1883 als rechtspersoon erkend. ‘Den stoot hiertoe gaf de Noord-Hollandsche InwendigeZendingsconferentie, 10 augustus 1876 gehouden te Amsterdam, onder leiding van Ds L. Lindeboom’,schrijft ds C. Lindeboom in de Christelijke Encyclopaedie. 101 Op deze vergadering wordt het volgendevoorstel aangenomen: ‘Deze Conferentie doe een eersten stap, tot het organiseeren van eenVereeniging, die zorg drage voor Gereformeerde traktaten en volksboekjes, die in populairen vormtegen de vele theoretische en practische dwalingen en boosheden getuigen; allengs kome men tot98Toegangsnummer 384.99Het lezen van alle door ‘Filippus’ uitgebrachte traktaten is onbegonnen werk. Ik las er een aantal en dacht bij het lezen vanDe Dood van een Spotter (nr. 74): dit zou door Kropveld geschreven kunnen zijn. De plaatsaanduiding is namelijk A. en dedatering december 1886. Kropveld werd in september van dat jaar predikant te Alblasserdam. In het traktaatje gaat het ook overhet plaatsje V. Dat zou heel wel Veldhausen, Kropvelds eerste gemeente, geweest kunnen zijn. Wie zó de traktaten leest heeftechter veel weg van een gokker. In dit geval gokte ik goed.100J. van Gelderen, Filippus Gereformeerd Traktaatgenootschap 1878-1978, Hattem 1978, p. 42.101C. Lindeboom, ‘,,Filippus”’ in de Christelijke Encyclopaedie, Kampen s.a. Zie van C. Lindeboom ook: Historisch-CritischOverzicht van de Traktaatuitgaven in Nederland, Breukelen 1903. ‘Filippus’ bestaat nog steeds, zij het dat de uitgavenondergebracht zijn bij Uitgeversgroep Jongbloed te Heerenveen. Het bestuur fungeert nu als een soort denktank voor nieuweideeën. Bron: Friesch Dagblad, 1 maart 2003.20