Eliëzer Kropveld: zijn leven - De Evangelist

Tussen 1855 en 1860 kwam Eliëzer vaak bij de familie Beuker in Volzel, omgeving Emlichheim, opbezoek. Eén van de zonen van de familie, Henricus Beuker (1834-1900), heeft hij er in die tijd ookmeerdere malen horen preken. 31Van ds Moolhuizen leerde hij Jesaja 53, maar ook een tekstgedeelte als Micha 4: 1-4 geestelijkverstaan, dat wil zeggen, dat hij de teksten moest lezen met het oog op Christus. Toch was Eliëzernog niet geheel overtuigd, dat Jezus wel de Messias moest zijn. Maar ‘door Zijne genade, en doorZijne genade alleen, werd ik tot verder onderzoek der waarheid genoopt, om toch goed te weten, ofJezus de Messias was, ja dan neen’. 32 Zo kwam hij tot bestudering van teksten als Genesis 49:10,Deuteronomium 18: 15, Psalm 2, Psalm 100 en Daniël 9. Maar hoewel ‘het Woord des HEEREN mijsterk drong om ernstig na te denken, of ik niet het kindeke in Bethlehem geboren, als den eenigenMessias moest erkennen’, zoals hij schrijft, kwam het niet tot geloof in Jezus. 33Op tweede Paasdag 1861 bezocht Eliëzer tweemaal de dienst in de Altreformierte Kirche, waar dsMoolhuizen voorging. Twee diensten waar hij erg van onder de indruk was. In de eerste plaatsvanwege de eerbied en de orde die er heersten in de samenkomsten, maar ook vanwege de inhoud.Zijn kerkbezoek was niet onopgemerkt gebleven. Bovendien begon ook zijn veranderendelevenshouding op te vallen. Hij was nauwgezetter en ernstiger in het verrichten van zijn gebeden, degesprekken waren van een andere aard en zijn werk deed hij rustiger en nauwgezetter. Bovendien lashij andere boeken dan voorheen. Zo las hij de bekeringsgeschiedenis van Salomon Duitsch en vaneen zekere Gerrit van Doesburg. 34Op 5 mei 1861 ontving Eliëzer bericht, dat zijn moeder in Hardenberg was overleden. Het hinderdehem, dat hij, ‘volgens Joodsche wijze’ genoodzaakt was voor zijn overleden moeder te bidden, ‘’t welkgenoemd wordt: ,,Kaddisch zeggen”’. 35 Zijn tegenzin kon hij niet verbergen. Trouwens, zijnverandering was toch al niet onopgemerkt gebleven. Hij was ‘met den zuurdesem der Christenenbesmet’, werd hem duidelijk gemaakt, maar zo werd het hem, naar eigen zeggen, ‘vergund, om, zij hetook onbewust, de smaadheid van Christus te dragen’. 36De heer Denneboom, zijn werkgever, vond het nodig om Eliëzers familie in Coevorden in te lichtenover de verandering die Eliëzer had ondergaan. Hij wilde later niet het verwijt krijgen, dat hij niet hadgewaarschuwd. Eliëzer vond er een bewijs in, dat een mens, ‘ook met het beste karakter ter wereld,een volslagen vijand is van God en Zijn dienst!’ 37 Eliëzers familie eiste van hem, dat hij op hetPinksterfeest (1861) bij hen zou komen, om hem te onderhouden over de dingen die Denneboom hunhad verteld.Confrontatie en strijdEen dag voor het Joodse Pinksterfeest vindt de confrontatie plaats met Eliëzers familie. Die met zijnzus viel mee, maar die met de ooms en tantes niet. Zij spraken hem streng en vermanend toe. Eentante wilde hem zelfs de deur uitwerpen, ‘wijl ik reeds zoogoed als gedoopt was, en mij niets meerontbrak dan het Majim, het water’. En een ander voegde er ‘de liefelijke ontboezeming aan toe, dat hetbeter zou geweest zijn, dat ik als kind van acht dagen gestorven ware, dan dat ze zoo iets van mijmoesten beleven’. En weer een ander, dat hij zijn ‘tijdelijk en eeuwig geluk verwoestte’. 38 Argumententegen Eliëzers opvattingen werden niet aangedragen. Slechts één van de aanwezigen, een zekereheer M. Frank, begreep dat, wilde Eliëzer voor het Joodse geloof behouden blijven, hem met krachtvan argumenten duidelijk gemaakt moest worden, dat het Joodse geloof het ware geloof is.31Zie: Beuker, Abgeschiedenes Streben nach Einheit, p. 36. Henricus Beuker diende de gemeenten Zwolle (1862), Rotterdam(1864), Giessendam (1867), Harlingen (1869), Amsterdam (1873), Emlichheim (1881), Leiden (1884), waarna hij overging tot deChr. Reformed Church in de Verenigde Staten van Amerika, 1893. Beuker (geen familie) schrijft erbij, dat Henricus Beuker latervoor Kropveld een ‘geschätzter Kollege’ werd. Toen Kropveld hem hoorde preken in Volzel volgde Beuker een soortvooropleiding bij ds J.H. Schoemakers (1826-1885) in Wilsum (Duitsland) of was hij student in Kampen (vanaf september 1858).32Kropveld, a.w. , p. 77.33A.w. , p. 78.34Met de bekeringsgeschiedenis van Salomon Duitsch (1734-1795) zal bedoeld zijn: De wonderlijke leidingen Gods omtrenteen blinden leidsman der blinden, Amsterdam 1768. Duitsch was van Hongaarse afkomst en Jood. Hij studeerde in Praag aaneen Joodse academie, werd rabbijn, maar ging tenslotte over naar het christendom. Die overgang kostte hem zijn (tweede)huwelijk. In 1767 deed hij in Nederland belijdenis van zijn geloof, studeerde theologie te Utrecht en werd in 1777 predikant teMijdrecht. Tot in de 20 e eeuw werd dit boek herdrukt. Bron: J.H. Landwehr, ‘Duitsch (Salomon)’, in: Christelijke encyclopaedievoor het Nederlandsche volk, Kampen 1925.Met de bekeringsgeschiedenis van Gerrit van Doesburg zal bedoeld zijn: Het leven en zalig afsterven van Gerrit van Doesburg.Gerrit werd in 1839 geboren in Alkmaar en stierf er in 1849 op tienjarige leeftijd. Bron: Joh. Westerbeke, Jonge zangers(deel I).Het levenseinde en de verwachting van: Gerrit van Doesburg/ Leuntje van Rhijn / Lena Adriana Lampers /Adriana AlidaLeeuwenburg, Middelburg 1997. Onduidelijk is waarom Kropveld juist de bekeringsgeschiedenis van Gerrit van Doesburg las. Ishet omdat de overgrootmoeder van Gerrit van Doesburg bevriend was geweest met Salomon Duitsch?35Kropveld, a.w., p. 85.36A.w., p. 86.37A.w., p. 88.38A.w., p. 92.9