Eliëzer Kropveld: zijn leven - De Evangelist

oeken en wetenschappelijke werken’. Het eerste doel van het genootschap is dus traktaten envolksboekjes op de markt te brengen, die een waarschuwend karakter hebben.J. Bosch heeft in een overzicht van de traktaatgenootschappen, uitgegeven ter gelegenheid van hetvijftigjarig jubileum van ‘Filippus’, een definitie van een traktaat gegeven (naar C. Lindeboom). Hetwoord ‘traktaat’ is ontleend aan het Latijn en betekent zoiets als behandeling, bearbeiding ofbeoefening. In de regel echter wordt het begrip gebruikt ‘ter aanduiding van kleine godsdienstigegeschriften, vliegende blaadjes van godsdienstigen inhoud’. 102 Dominee J. Mulder poneerde op eenCongres voor Gereformeerde Evangelisatie in 1913 onder anderen de volgende stelling: ‘Ondertraktaat moet verstaan een populaire verhandeling over een geestelijk onderwerp, rakende zoowel degodsdienstige als de sociale behoeften’. 103In genoemd overzicht maakt Bosch onderscheid tussen:I. Godsdienstige Traktaten:1. Christelijke traktaten2. Gereformeerde traktaten3. On-Gereformeerde traktatenII. Speciale Traktaten1. Christelijke traktaten2. Anti-christelijke traktaten.Het zal duidelijk zijn waar de traktaten van ‘Filippus’ onder vallen: I, 2.‘Hoofdzaak is steeds, van uit de Gereformeerde leer en levensbeschouwing, evangeliseerendwerkzaam te zijn, niet om voor een bepaalde kerk overtuigingen te winnen, maar om bekend te makenmet Jezus en de zaligheid in Hem. En terwijl dit in het midden staat, wekken de traktaten op tot denstrijd tegen de zonde, waarbij het niet bij algemeene woorden blijft, maar tegen bepaalde zondegewaarschuwd wordt. Zij dringen aan op het zoeken van de dingen die boven zijn, zij wijzen op denernst van leven en dood; zij verdedigen de waarheid der Heilige Schrift tegen dwaling; zij vallen hetmodernisme aan; zij bestrijden de Roomsche leer; zij weerleggen de stellingen van het socialisme; zijveroordeelen sectarisme, on- en bijgeloof. Zij wijzen op de teekenen der tijden en de wederkomst vanChristus; zij veroordeelen den materialistischen tijdgeest, de kermis en het alcoholisme, debandeloosheid der jeugd, ja wat niet al. Zij geven iets voor de militairen, voor arbeiders, voorzakenmenschen, voor armen en rijken, voor gevangenissen en ziekenhuizen, voor kinderen,jongelingen en oude menschen. Ook aan de kweeking van de liefde voor ons Vorstenhuis isgedacht’. 104 Het is mij gebleken, dat Kropvelds traktaten en boekjes praktisch geheel aan degenoemde criteria voldoen.Kropveld in het bestuur van ‘Filippus’Hoewel de officiële oprichtingsdatum 22 mei 1878 is, wordt de oprichtingsvergadering van ‘Filippus’gehouden op 11 februari 1878 te Utrecht. Kropveld behoort niet tot de oprichters en is die eerstevergadering ook niet aanwezig. Ook op de tweede vergadering ontbreekt hij, maar hij is, alsafgevaardigde van de Christelijk Gereformeerde Gemeente uit Koudum wel aanwezig op de eersteAlgemene Vergadering van ‘Filippus’ op 22 mei 1878 in de Christelijk Gereformeerde kerk te Utrecht.Zijn inbreng beperkt zich daar tot een voorstel om de contributie voor ‘corporatiën’ op vijf gulden enniet op drie gulden te bepalen, aldus de notulen van deze vergadering. Kropvelds voorstel haalt hetniet.Interessant is dat besloten wordt, dat aan de schrijvers van door ‘Filippus’ uitgegeven lectuur eenbehoorlijk honorarium zal worden gegeven. ‘De arbeider is zijn loon waardig, en zonder vergoedingvan de moeite en kosten, aan de vervaardiging van een deugdelijk geschrift of geschriftje verbonden,mag en kan men niet op gewenschte kopie rekenen’. Verder wordt besloten, dat de uitgaven inprincipe niet de naam van de schrijver zullen dragen. De reden waarom daartoe besloten is, wordt nietaangegeven.Tot leden van het bestuur worden gekozen: ds H. Beuker, ds L. Lindeboom, prof M. Noordtzij, dsS.A. van den Hoorn, ds W.H. Gispen, ds E. Kropveld, ds A. Littooij, dr A. Brummelkamp jr. enouderling J. Montagne. Gispen bedankt, blijkt uit de notulen van 29 juli 1878. Ds J.F. Bulens komt inzijn plaats.102J. Bosch, Historisch-critisch overzicht van de traktaatuitgaven in Nederland in de jaren 1903-1928, Groningen 1928, p. 6.103A.w, p. 8. Ook in J. van Gelderen, a.w., p. 22.104A.w, p. 37/38.21