10 juni 2004 Eindrapport Taakgroep Vernieuwing ... - Vecon

Bijlage 7 Specifieke adviezenNiet alles laat zich plaatsen en schikken binnen een geheel. Al voor deTaakgroep aan de slag ging, bleken sommige inhoudelijke vragen eenbijzondere positie in te nemen. In de opdracht te adviseren over dekaders voor de onderbouw nemen drie onderwerpen een bijzonderepositie in, omdat daarvoor aan de Taakgroep specifieke adviezen zijngevraagd:• plaats en inhoud van maatschappelijke oriëntatie• een tweede moderne vreemde taal in het vmbo• het vak Fries.I. Het Akkoord verwoordt de breed gevoelde zorg om (verval van)normen en waarden, sociale cohesie en integratie. Daarom moet in hetvoortgezet onderwijs aandacht worden besteed aan ‘maatschappelijkeoriëntatie, waarbij de verschillende levensbeschouwingen aan de ordekomen.’ Aandacht voor ‘de verschillende levensbeschouwingen’ zoudus in ieder geval tot de inhoud van maatschappelijke oriëntatiemoeten behoren. Maar vooral wordt duidelijk dat maatschappelijkeoriëntatie erop gericht moet zijn de sociale cohesie en integratie van deverschillende groepen in de samenleving te bevorderen.De Taakgroep heeft zich in deze onderwerpen verdiept, onder meerdoor brede consultatie van betrokkenen in het veld. Deze bijlage isdaarvan het resultaat. We beschrijven per onderwerp de gevolgdewerkwijze en de aangetroffen zienswijzen, en formuleren op gronddaarvan onze adviezen.Plaats en inhoud van maatschappelijkeoriëntatieBij maatschappelijke oriëntatie hangen plaats in het curriculum eninhoud nauw met elkaar samen. Bij de plaats gaat het er vooral om, ofhet in het kerndeel of in het differentiële deel thuishoort. Als datlaatste het geval is, bepaalt de school en niet de overheid de inhoud.Omgekeerd hangen overwegingen over de plaats af van de inhoud.Daarom moeten we eerst nagaan over welke mogelijke inhoud we hethier hebben.Met het bovenstaande als uitgangspunt heeft de Taakgroep zich op hetonderwerp georiënteerd. Het ging daarbij om een inhoudelijkeverkenning (wat is het?) en om een eerste inventarisatie van de praktijkin scholen (wat gebeurt er op dit gebied al?), van al bestaande regelgeving(wat moet al?) en van lopend beleid (waar is al een begin meegemaakt?).De interpretaties van ‘maatschappelijke oriëntatie’ waaieren uit overeen bijzonder breed terrein. De betrokkenheid en het enthousiasmewaarmee op vele scholen al wordt gewerkt is groot. Er is een veelheidaan belangrijke en degelijke adviezen, adviesvragen, opdrachten enproducten in verband met gerelateerde beleidsinitiatieven: adviezenvan de Raad voor de Maatschappelijke Ontwikkeling; studies,verkenningen en adviezen van de Onderwijsraad; een advies van deWetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid; opdracht aan enproducten van de Landelijke Pedagogische Centra.De opdrachtbrief noemt alleen de term ‘maatschappelijke oriëntatie’ engeeft geen verdere aanwijzingen over de inhoud. Met maatschappelijkeoriëntatie kan veel worden bedoeld. Het onderwerp, de maatschappij,heeft veel invalshoeken en ook het begrip ‘oriëntatie’ wijst op breedte.Het kan dus een brede range van onderwerpen en thema’s inhouden:van maatschappijleer tot lessen in leefstijl, van levensbeschouwing totberoepenoriëntatie, van omgangskunde tot staatsinrichting. Ook overde vorm laat de opdracht zich niet uit. Gaat het om een nieuw vak ofover vakoverstijgende inhouden en activiteiten? Gaat het over kennisIn de verschillende regionale bijeenkomsten en andere contacten methet scholenveld kwam een impliciete interpretatie van de inhoud vanmaatschappelijke oriëntatie naar voren, waarvan wij hier zijnuitgegaan: het gaat primair om sociale cohesie en integratie. Bij hetbereiken daarvan spelen kennis van en begrip voor de verschillendelevensovertuigingen een rol, maar ze bepalen slechts een deel van deinhoud. Bovendien bleek het in het onderwijsveld naast de inhoud ookte gaan om het onderwijsproces, de organisatie van de school en decontacten met de wereld daarbuiten.en vaardigheden of ook over ervaringen en waardeoordelen?De inhoud betreft kennis, vaardigheden en attitudes op het gebied vanDe vraag aan de Taakgroep hangt direct samen met een zinsnede in hetStrategisch Akkoord dat de basis vormde voor het kabinet Balkenende-waarden en normen, verschillende levensbeschouwingen, democratischen actief burgerschap, persoonlijke verantwoordelijkheid,52 Beweging in de onderbouw / Bijlagen