10 juni 2004 Eindrapport Taakgroep Vernieuwing ... - Vecon

niveau van taalbeheersing te hergroeperen: bijvoorbeeld Friestalige enAdviezenniet-Friestalige leerlingen bij elkaar. Integraal taalonderwijs is ook eenmogelijkheid, waarin het aanbod voor Fries verweven wordt met Nederlandsen/of Engels. Verder staat het de school vrij om per specifiekeleerlingengroep een andere keuze te maken. Kortom: de kerndoelenzijn verplicht, de vorm van het aanbod is dat niet.De Taakgroep adviseert om:• in het kerndoelenbesluit ook kerndoelen voor Fries op te nemen,volgens onderstaand voorstel. Deze kerndoelen vallen uiteen in eenalgemeen deel met gemeenschappelijke doelen voor alle leerlingen enBieden we Fries in de bovenbouw aan als examenvak of niet? Zowelbinnen de theoretische en de gemengde leerweg in het vmbo (op ditmoment nog niet voor de kaderberoepsgerichte en de basisberoepsgerichteleerweg) als in havo/vwo zijn er examenprogramma’s voorFries die de school kan aanbieden. Meestal worstelen scholen in ditverband met het kleine aantal leerlingen dat examen wil doen in Fries,hoewel het aantal examenkandidaten in de tweede fase havo/vwosterk gestegen is, maar ongelijk verdeeld over de scholen in deprovincie. Samenwerking met andere scholen en het systematischgebruik van een elektronische leeromgeving kunnen hierbij in denaaste toekomst waarschijnlijk (bedrijfseconomisch) nieuwe mogelijkhedenvoor scholen bieden, en dus leerlingen. Er zijn op dit momenteen specifiek deel met specifieke doelen voor Friestalige en niet-Friestaligeleerlingen. Hierbij is zoveel mogelijk aangesloten bij de kerndoelenvoor Nederlands (perspectief van de moedertaal) en Engels(perspectief van de vreemde taal).• de benaming voor het vak te vervangen door ‘Friese taal encultuur’, om daarmee de nieuwe inhoud voor dit onderwijsgebied nadrukkelijkerte markeren. Met de toevoeging ‘cultuur’ wordt zowel deaandacht voor de Friese cultuur als het tweetalig karakter van deprovincie als wezenlijk onderdeel van de Friese cultuur onderstreept.Kerndoelen Friese taal en cultuurKarakteristiekdiverse initiatieven om tot een ‘digitaal vaklokaal’ voor Fries te komen.Alle leerlingen wonen in Fryslân; een tweetalige provincie doordatEen derde keuze die een school kan maken is het ontwikkelen van eendoorgaande leerlijn voor Fries vanaf de eerste klas tot en met hetexamen. Het programma in de basisvorming zal dan worden verbondenmet het examenprogramma in de bovenbouw, door een facultatiefprogramma Fries in bijvoorbeeld klas 2 en 3. Een deel van het differentiëlecurriculum kan hiervoor worden bestemd. Op deze manier kunnenleerlingen – als ze ervoor kiezen – in alle jaren voortgezet onderwijsFries volgen. Ook hier kan een school vanuit bedrijfseconomische overwegingeneen minimumaantal leerlingen vereisen; de huidige subsidiemogelijkhedenvan de Provincie hebben overigens een positieve invloedop deze overwegingen.zowel de Nederlandse als de Friese taal een belangrijke positie innemen.Veel leerlingen spreken Fries, de meeste leerlingen verstaanhet Fries naar eigen zeggen voldoende tot goed. Ze beleven de tweetaligecultuur van de provincie dagelijks. Leerlingen worden zichbewust van het tweetalige karakter van hun leefomgeving en lerentevens over de verschillen en overeenkomsten met situaties in Nederlanden daarbuiten. De taal staat niet op zich zelf, maar is zeker inFryslân direct verbonden met de cultuur en de geschiedenis van deprovincie. Leerlingen krijgen meer zicht op specifieke kenmerken vande Friese taal en cultuur en de achtergronden daarvan, zodat ze daardoorbeter aan de Friese cultuur kunnen deelnemen.Van groot belang is ook de doorlopende leerlijn vanuit het primaironderwijs. Een goede overdracht en het gebruik van diagnostischetoetsen kunnen daarbij goede diensten bewijzen.Veel leerlingen zullen in Fryslân blijven wonen. Voor hen is het zinvolom het Fries als taal beter te leren beheersen omdat zij daarmeemaatschappelijk meer mogelijkheden krijgen. Dit geldt zowel voor hunlatere werkzame leven als voor het leven van alledag buiten het werk.Het vak Fries start bij wat de leerlingen al kunnen en kennen, en zalhun Friese taalontwikkeling zoveel mogelijk stimuleren. Het ideaal methet oog op hun maatschappelijke toekomst is dat de leerlingen Friesten minste passief leren beheersen en zich leren realiseren hoe zetegenover Fries staan (taalhouding, taalgedrag en taalgebruik). Tijdensde lessen is Fries (zoveel mogelijk) de voertaal en wordt het onderwijsgeorganiseerd vanuit communicatieve situaties, waarbij alle aspectenvan taal – luisteren, lezen, gesprekken voeren en (voor Friestaligeleerlingen) schrijven – zoveel mogelijk in samenhang aan bod komen.De Provincie stimuleert scholen om een taalbeleidsplan te ontwikkelen.Dit blijkt uit het provinciale ‘Plan fan oanpak Frysk in itunderwiis’ van september 2002, geformuleerd naar aanleiding van debestuursafspraak met de rijksoverheid. In het taalbeleidsplan kan deschool taalbeleid verantwoorden, uitgaande van de specifieke taligecontext van de school. Ook kunnen de keuzes, waarvan er hierboveneen aantal geschetst zijn, nader worden verantwoord. Bij een dergelijkbeleidsplan hoort ook een bewuste keuze ten aanzien van Fries alsvoertaal bij andere vakken dan Fries of het gebruik van Fries in depublicaties van de school. Er is op dit moment reeds voldoende tweetaligmateriaal beschikbaar voor scholen die op dit punt verder willengaan dan de minimumverplichting.Beweging in de onderbouw / Bijlagen 59