10 juni 2004 Eindrapport Taakgroep Vernieuwing ... - Vecon

De SLO legt sterker de nadruk op het verwerven van competenties diein het privé-leven van belang zijn, zoals voor zelfstandig wonen,persoonlijke verzorging, reizen, beheer van eigen financiën. Dezecompetenties moeten niet zoals gebruikelijk alleen in de onderbouwaan de orde komen, maar ook in de bovenbouw, omdat deze onderwerpenop die leeftijd ook actueler worden.De SLO legt sterker de nadruk op competenties, het vermogen om inspecifieke situaties die kennis, vaardigheden en attitudes aan tewenden die voor adequaat gedrag noodzakelijk zijn. Het gaat hierbij inhet onderwijs enerzijds om meer integratie van kennis, vaardighedenen attitudes in realistische taken, en anderzijds om de inhoudelijkeafstemming van onderwijs en arbeidsmarkt/privé-leven. Dit betekentniet alleen dat de school de inhoud van de onderwijsdoelen ontleentaan wat van belang is op de regionale arbeidsmarkt en in het privéleven,maar ook dat de vorm waarin die inhoud wordt geboden, deopdrachten die de leerlingen op school krijgen, zoveel mogelijkDe vernieuwde onderbouw in het reguliere VO vormt een scharnierpunttussen basisonderwijs en bovenbouw VO. Zouden streefdoelen ook diefunctie moeten hebben in horizontale en verticale afstemming mettoeleverend en vervolgonderwijs? Leerlingen in het praktijkonderwijskomen meestal van een school voor speciaal basisonderwijs (SBAO).Maar het SBAO heeft ook leerlingen die bijvoorbeeld naar het LWOOdoorstromen. Gezien de eigenheid van het praktijkonderwijs, waarinmeer dan in andere onderwijsvormen de maat van de leerling centraalstaat, lijkt ruimte om bij de mogelijkheden van de leerling aan tesluiten belangrijker dan voorop stellen van gestandaardiseerde doorlopendeleerlijnen. Bovendien biedt een competentiegerichte invullingvan de bovenbouw wel de mogelijkheid van afstemming op en aansluitingbij de nieuwe beroeps-competentieprofielen in het BVE-veld enhet arbeidsveld.Verantwoordingovereenstemmen met de opdrachten die voorkomen op de arbeidsmarkten in het privé-leven. Inhoud en vorm schuiven inéén.Geen kerndoelen, wel streefdoelenBij de verantwoording, dat de invulling van het onderwijs strookt metde opdracht van het praktijkonderwijs, kan de Inspectie een rol spelen,analoog aan de rol in het verleden bij het VSO-MLK: onderzoek naar dekwaliteit van het onderwijs in het licht van de uitgangssituatie van deZowel de SLO als de Referentiegroep Praktijkonderwijs wijzen kerndoelenaf. De Referentiegroep pleit voor streefdoelen die aansluiten bijde WVO, met onderwijs in Nederlands, rekenen/wiskunde, informatiekundeen lichamelijke opvoeding en een aanbod van praktischevorming, aangepast aan de regionale arbeidssituatie. De SLO wil hetonderwijsaanbod afstemmen op de eisen van arbeidsmarkt en hetprivé-leven, maar noemt ook de basisvaardigheden taal en rekenen, diein de onderbouw aan de orde komen. Er is slechts sprake van eenaccentverschil.school. De Referentiegroep is activiteiten gestart op het gebied vanverantwoording/de rol van de Inspectie.Aangezien het praktijkonderwijs voor de meeste leerlingen eindonderwijsis, is het te overwegen om de uitstroom van de leerlingen alscriterium voor de verantwoording te gebruiken, want: ‘De uitstroommet een arbeidscontract is een effectieve graadmeter voor het succesvan de school voor praktijkonderwijs ....’ (notitie ReferentiegroepPraktijkonderwijs, pag.13). Aangeven kan worden hoeveel procent vande leerlingen uitstroomt naar sociale werkvoorziening en BVE, enhoeveel procent met een arbeidscontract de school verlaat. In verbandArgumenten tegen kerndoelen die bepalend zijn voor de inrichting vanhet onderwijs komen voort uit de mogelijkheden en kenmerken van depopulatie, de grote verschillen binnen de leerlingpopulatie en demet mutaties ligt het voor de hand om na bijvoorbeeld twee jaar dezebestandsopname te herhalen. De uitstroom van een school kanvervolgens vergeleken worden met landelijke gegevens.functie van praktijkonderwijs als eindonderwijs zonder landelijkeexaminering. Waarom dan wel streefdoelen? Streefdoelen implicereneen inspanningsverplichting. Zoals omschreven in de notitie van deReferentiegroep en afgeleid van de kerndoelen voor de vernieuwdebasisvorming, kunnen ze een functie vervullen bij de inhoudelijkeinnovaties in het praktijkonderwijs. Ze maken duidelijk welke competentiesleerlingen moeten verwerven, zonder dat geëist wordt dat zeaan alle leerlingen moeten worden onderwezen zoals bij kerndoelenhet geval is. Verder geven streefdoelen een houvast en kunnen ze descholen inspireren bij de inrichting van hun onderwijsaanbod. Eenander voordeel is dat ze een landelijk kader geven aan het praktijkonderwijs,dat daarmee een herkenbare vorm van onderwijs wordt voorouders, ander onderwijs en bedrijfsleven.1Streefdoelen Nieuwe Stijl in de aangepaste Basisvorming. Keuzes aanhet Praktijkonderwijs (2004), namens de Referentiegroep Praktijkonderwijsin de Steigers en de werkgroep Streefdoelen Nieuwe Stijl.2I. Berlet, Competentie van A en Z. Aanzet voor een competentiegerichtevormgeving van het praktijkonderwijs, SLO Speciaal Onderwijs. SLO,Enschede (2004).3Jongeren met een IQ van 55/60 tot 80 en een leerachterstand vantenminste drie jaar in twee of meer domeinen.26 Beweging in de onderbouw / Bijlagen