10 juni 2004 Eindrapport Taakgroep Vernieuwing ... - Vecon

Friese taal en cultuurTijdDe derde specifieke opdracht is te adviseren over de plaats van het vakFriese taal in het curriculum van de scholen in Fryslân. Fries is detweede rijkstaal van Nederland. Nederland heeft het Europees Handvestvoor regionale of minderheidstalen onderschreven, waarin onsland de verplichting op zich neemt om het gebruik van het Fries alsminderheidstaal te bevorderen. In de provincie Fryslân is Fries eenEen nieuw wettelijke kader moet tegemoet komen aan verschillentussen leerlingen, leraren en scholen, en het ligt dus niet voor de handom regels over tijd in verband met het onderwijsaanbod buitenbeschouwing te laten. De samenhang met karakteristiek, inhoud,ordening en organisatie van het onderwijsaanbod maakt het nodig ookde onderwijstijd te bespreken.verplicht vak in zowel het basis- als het voortgezet onderwijs. Voor hetDe eerste twee leerjarenvoortgezet onderwijs is deze verplichting ondergebracht bij de basisvorming.Tot dusver zijn de kerndoelen voor Fries niet verplicht. Het zijn officieeldoor het ministerie van OCW gepubliceerde handreikingen, afgeleidvan de kerndoelen voor het vak Nederlands. Ze doen daardoor geenrecht aan de feitelijke onderwijssituatie in Fryslân. Ze zijn veel teomvangrijk en hebben te zeer het onderwijs in de moedertaal alsuitgangspunt. De handreikingen spelen dan ook geen richtinggevenderol in het onderwijs. In de nieuwe situatie is Fries voor de scholen inFryslân een verplicht onderdeel van het differentiële deel. Voor dezescholen is het kerncurriculum dus eigenlijk iets uitgebreid. Daarbijpassen ook verplichte kerndoelen, in overeenstemming met debestuursafspraak die Rijk en Provincie hierover gemaakt hebben. Dekerndoelen moeten dan wel aansluiten op de beginsituatie van deleerlingen wat betreft taalvaardigheid en ze moeten recht doen aan debescheiden positie van het vak in de onderbouw. Het moet gaan omhaalbare kerndoelen, die richting geven aan het onderwijs en tegelijkruimte bieden om het vak toe te snijden op de lokale situatie.In de opdracht is aangegeven dat de kerndoelen in tweederde van deonderwijstijd van twee leerjaren te realiseren moeten zijn. Daarmeewordt de mogelijkheid open gelaten dat het aanbod van de kerndoelenop scholen gedeeltelijk naar het derde of een hoger leerjaar verplaatstwordt. Daarvoor pleiten op het eerste gezicht belangrijkeoverwegingen: scholen hebben zo meer ruimte om de volgorde van hetaanbod zelf te bepalen. Uiteindelijk maakt het immers niet uit op welkmoment het kerncurriculum wordt aangeboden, zolang het maargebeurt voordat de leerlingen hun leerweg afronden.Deze argumenten doen echter geen recht aan de uitgangspunten vanhet voorstel voor kerndoelen: het leren van leerlingen van 12-14 jaar enhet daarmee samenhangend specifieke karakter van de onderbouw(fundament en oriëntatie). Dat stelt omgekeerd ook eisen aan de fasewaarin het geheel van het op de kerndoelen gebaseerde onderwijswordt aangeboden. Het maakt dus wel uit.Het is dan ook niet logisch en niet gewenst om het aanbod vankerndoelen over de tijd te verspreiden. Het zou tekort doen aan hetfunderend en oriënterend karakter van de onderbouw. Het is bovendienniet nodig: de globaal geformuleerde kerndoelen en ook dedifferentiële ruimte bieden alle mogelijkheden voor variëteit in deeerste twee leerjaren, ook om tegemoet te komen aan leerlingen meteen zeer praktische instelling.24 Beweging in de onderbouw / Hoofdrapport Taakgroep Vernieuwing Basisvorming