10 juni 2004 Eindrapport Taakgroep Vernieuwing ... - Vecon

Ook op het gebied van het personeel zijn veel verschillende keuzesmogelijk. Kiest de ene school voor sterk vaksectie- en mentorenoverleg,een andere school zal kiezen voor een functionele werkverdelingof het werken in een kernteam met integrale verantwoordelijkheidvoor een afgebakende groep leerlingen. In de taken kan hetaccent liggen op het werken in het vakgebied of op de begeleiding vanleerlingen die hun eigen taken kiezen. Dat kan vergaande samenwerkingvereisen (team teaching, inzet van assistenten) of minder vergaan (samenwerking op beperkte onderdelen of af en toe in duo’s).Nogmaals: de te maken keuzes hangen met elkaar samen.samenhang besteden. Ook hierin is veel variatie mogelijk en wij stellenvoor om scholen daarin vrij te laten.We bieden de kerndoelen als één set aan, opgedeeld in zeven vak- enleergebieden, om scholen te laten zien waar de samenhang vooral ligten duidelijk te maken dat leergebieden volgens die samenhang kunnenworden ingericht. Desgewenst kunnen scholen vanuit deze zevengebieden ook ‘gewone’ vakken inrichten. In een van onze werkdocumentengeven we voorbeelden van het onderwijs in leergebiedenin de verschillende scenario’s, als handreiking voor leraren die graagdie kant op willen.Naast de te maken keuzes is ook de vraag aan de orde hóe de schoolde ontwikkeling kan aanpakken. Daarbij is van belang dat de schoolvaststelt waar ze nu staat: hoe ambitieus zijn wij? Verkeren we in eenrisicovolle situatie of is onze context stabiel en probleemloos? Hebbenwe een ondernemend of een afwachtend team? De combinatie vanantwoorden op dit soort vragen, die aan de basis liggen van deInnovatietypologie van Erna Scholtes (zie een van onze werkdocumenten),leidt tot een aanpak, die door de visie van de schoolleidingop verandering gekenmerkt wordt. Een selectie uit het scalaaan mogelijkheden:• rationele implementatie van een vastgestelde nieuwe situatie• nadruk op het creëren van draagvlak en mensen in de organisatiebeschouwen als object en vormgever van verandering• streven naar een optimale combinatie van organisatiedoelen enmensenHet kiezen en daadwerkelijk volgen van een route naar de toekomstvereist samenwerking door professionals die niet meer vrijblijvend is,omdat zij onderling afhankelijk van elkaar zijn. Teamwork en daarmeeteamontwikkeling zijn een bijna vanzelfsprekend gevolg van schoolontwikkeling.Het inspelen op verschillen tussen leerlingen heeft al opveel scholen geleid tot onderwijskundige verantwoordelijkheid vanteams van docenten voor een afgebakende groep leerlingen. Dit leverttot nu toe goede resultaten op, zowel voor het welbevinden van deleerlingen als voor hun ontwikkeling. Schoolontwikkeling, maar ookteamontwikkeling is dus van groot belang bij het voldoen aan denieuwe eisen, waarbinnen samenhang essentieel is.Schoolontwikkeling is dan zowel gericht op de leerresultaten van deleerlingen als op het vermogen van de school om te veranderen. Denadruk ligt daarbij op de doceer- en leerprocessen binnen de school enop de condities die deze processen ondersteunen.• het veranderingsproces beschouwen als een leertraject voormensen (met vallen en opstaan)• verandering zonder sturing van bovenaf.De eerste en laatste variant komen in het onderwijs weinig voor, hetdraagvlakdenken veel, net als het afstemmen van de doelen op elkaar,terwijl met name het werkendeweg verbeteren van het onderwijs een inonderwijsland veel aangetroffen werkwijze is.Uit de raadplegingen van de Taakgroep blijkt een ruime ambitie in hetonderwijsveld om beleidsrijk te werken aan een zelfgekozen scenariovoor schoolontwikkeling. Zo’n ontwikkelingsproces kost tijd. Eenaantal scholen heeft uit onvrede met de regelgeving van de basisvormingin de afgelopen jaren al gekozen voor afwijkingen, om meertegemoet te komen aan de verschillen tussen hun leerlingen. Op basisvan de voorstellen van de Taakgroep zullen zij hun beleid nu verderEén aspect uit bovenstaande beschrijving van keuzes belichten we nogeven apart: de leergebieden. In de opdracht aan de Taakgroep wordendeze expliciet genoemd als te onderzoeken terrein. In leergebiedenkunnen verbanden in leerstof gelegd worden, om samenhang aan tebrengen. Het is echter niet zo dat scholen die hun onderwijs niet inleergebieden aanbieden, per definitie niet voldoende aandacht aankunnen uitwerken. Er is inmiddels door de overheid al een overgangsregimeingesteld. Het is van belang om dit overgangsregime teverlengen totdat de nieuwe wetgeving ingaat, dus van 1 augustus 2004tot 1 augustus 2006, en daarnaast scholen de mogelijkheid te geven opde invoering van de nieuwe wetgeving vooruit te lopen. Scholenkunnen dan zonder wettelijke blokkades en zonder verstoring van devoorziene ontwikkeling op de nieuwe regelgeving overgaan.Beweging in de onderbouw / Hoofdrapport Taakgroep Vernieuwing Basisvorming 31