10 juni 2004 Eindrapport Taakgroep Vernieuwing ... - Vecon

De praktijkDe enquêteRegelgeving en ontwikkelingen gaan in het moderne vreemdetalenonderwijsniet hand in hand. Onderzoek (onder andere door deInspectie van het Onderwijs in de Evaluatie Basisvorming) wijst uit datcommunicatief talenonderwijs voor veel leraren lastig is. Een aanpakwaarbij door leerling en leraar veel in de vreemde taal gesprokenwordt, vraagt een eigen didactiek. Nog steeds zien veel leraren hetleren van regels (spelling en grammatica) als voorwaarde om devreemde taal actief te kunnen gebruiken. Traditioneel vindt dit lerenvan regels plaats door schrijven en lezen in de les, met in deonderbouw veel invuloefeningen in het werkboek.Bij leraren die een meer communicatieve didactiek hanteren, wordt inde les zoveel mogelijk de vreemde taal gesproken, wordt (veel) mindergeschreven en worden meer hulpmiddelen gebruikt, zoals geluidsapparatuur,cd-rom’s en internet. Tot op heden is het niet gelukt om hetmerendeel van de leraren de omslag naar echt communicatief onderwijste doen maken.In het primair onderwijs doen zich grote verschillen voor in de matewaarin Engels wordt gegeven en de kwaliteit van dat onderwijs. Delaatste jaren worden de verschillen eerder groter dan kleiner; er zijnbasisscholen die, in strijd met wet- en regelgeving, helemaal geenEngels (meer) aanbieden. Voor het voortgezet onderwijs betekent ditvrijwel altijd dat de leraren Engels in leerjaar 1 weer vanaf nulbeginnen.Bij de uitwerking van de opdracht is de Taakgroep uitgegaan van hetprincipe dat ruimte voor eigen keuzes door de school essentieel is. DeTaakgroep benadrukt dat het belang van leerlingen en ouders vooropstaat. Zij moeten belangrijke keuzes maken voor de toekomst en deschool moet inzichtelijk maken wat men voor individuele leerlingenmet hun capaciteiten te bieden heeft.In de uitwerking is van belang dat regelgeving transparant is. Hetregelen van uitzonderingen voor allerlei doelgroepen via het Inrichtingsbesluitis daarom niet gewenst. Hier ligt ook het eerstedilemma: Is een verplichting zinvol als deze niet voor alle leerlingenuitgevoerd kan worden? Het tweede dilemma ligt bij het uitgangspuntvan ruimte voor de school: hoeveel regelgeving past bij het principevan zoveel mogelijk beleidsruimte?We hebben besloten om de dilemma’s aan schoolleiders en lerarenvoor te leggen in de vorm van een enquête, waarin twee vragencentraal staan. De eerste vraag betreft de wenselijkheid van deverplichting van een tweede moderne vreemde taal voor leerlingen inde onderbouw van (de verschillende leerwegen binnen) het vmbo. Detweede vraag gaat over een onderwerp waar de Minister ons niet omadvies had gevraagd, namelijk of de tweede taal Frans of Duits zoumoeten zijn of dat uitbreiding van de keuze met Spaans, Turks,Arabisch en/of andere talen gewenst is.De enquête is verspreid door de leden van de Taakgroep, die elk overeen eigen netwerk beschikken. Hiermee is een behoorlijke spreidingBrengen we de regelgeving, de actuele ontwikkelingen en de huidigepraktijk met elkaar in verband, dan kunnen we concluderen dat ersprake is van een probleem rond het aantal verplichte talen voor hetover het land en over verschillende schoolsoorten gegarandeerd. Inmei en juni 2003 kon de enquête bovendien via de website wordeningevuld.vmbo. Het is wenselijk dat vmbo-leerlingen zich in tenminste tweevreemde talen in redelijke mate kunnen redden, maar de praktijk vanDe uitkomstenhet Nederlandse vreemdetalenonderwijs sluit op dit moment niet aanbij deze wenselijkheid en maakt uitvoering ervan niet haalbaar.De aanpak van de TaakgroepIn totaal zijn 1.277 ingevulde formulieren bij de Taakgroep binnengekomen.Een groot aantal respondenten heeft twee of drie formuliereningevuld, voor verschillende leerwegen. We ontvingen 405Hieronder beschrijven we wat de Taakgroep heeft gedaan om tot eenonderbouwd advies te komen.Uiteraard is daarbij gebruik gemaakt van de binnen de Taakgroep zelfbeschikbare deskundigheid van ex-docenten moderne vreemde talen,formulieren voor de basisberoepsgerichte leerweg, 419 voor de kaderberoepsgerichteleerweg en 453 voor de gemengde / theoretischeleerweg. Van de 1.277 formulieren zijn 355 door schoolleiders ingevuld,462 door leraren moderne vreemde talen, 364 door andere leraren en96 door overige functionarissen.inspecteurs en schoolleiders. Verder zijn externe gesprekken gevoerdmet NaB-MVT, leraren, schoolleiders en SLO. Substantieel onderdeelvan het werk was een grote enquête onder schoolleiders en leraren.Op de vraag of een tweede moderne vreemde taal verplicht gesteldmoet worden is voor wat betreft de basisberoepsgerichte leerweg doorde respondenten voornamelijk negatief gereageerd. Binnen alle viersubgroepen van respondenten vindt de (vaak overgrote) meerderheiddat dit niet moet. Alleen binnen de groep leraren moderne vreemdeBeweging in de onderbouw / Bijlagen 55