Justitie en politie in buitenlandse missies 4 | 10 - HiiL

70 Justitiële verkenningen, jrg. 36, nr. 4, 2010opgedaan. Te jong, te idealistisch vertrokken naar landen die ‘onzehulp zo goed kunnen gebruiken’. Het was niet helemaal uitzonderlijkom een jonge man of vrouw met kek brilletje, slobberkleren enopen sandalen bij een hooggeplaatst persoon binnen te zien lopenom hem of haar eens te vertellen wat er allemaal anders moest. Naarwie dan – wie verbaast het? – niet wordt geluisterd. Een dergelijkeervaring is dan al snel een ‘typisch Afrikaanse ervaring’, in plaatsvan een wellicht erg algemeen menselijke ervaring, die je in Leiden,Den Haag, Hanoi, Accra of in Kigali kan overkomen.Expats hebben bovendien veel weg van rupsjes-nooit-genoeg. Elkestap voorwaarts is nog altijd niet het eindpunt. ‘De Hutu en Tutsihaten elkaar nog steeds.’ Alsof elke kleine stap op weg naar volledigeverzoening niet telt. Mensen lijken erg in blauwdrukken tedenken. De wereld moet ideaal zijn. Alles wordt afgemeten aan heteinddoel, en wat daar niet aan voldoet, voldoet niet. Een gebouw inaanbouw is toch altijd nog niet het gebouw dat af is: de vloeren zijnnog niet betegeld en de lift werkt ook nog niet. Elektriciteit wordtregelmatig onderbroken; er is niet altijd stromend water. Maar gaathet er niet veeleer om dat er ontwikkeling is, voortgang? Dat het doellangzaam, soms gevoelsmatig te langzaam, wordt genaderd? Dat invergelijking met een jaar eerder stappen vooruit zijn gezet?Een bijzondere groep rupsjes-nooit-genoeg, en belangrijk voor dejustitiesector, zijn de mensenrechtenorganisaties. Bij voortduringbekritiseren zij de situatie in het land. Ook voor hen geldt: ‘Wie heefthun eigenlijk ooit verboden positief te zijn?’ Voor zover ze actiefmeedoen aan het verbeteren van de situatie, zoals organisaties alsAvocats sans Frontières, is dat prima. Met hen hadden we regelmatigcontact, vooral over op te zetten trainingen voor rechters,officieren van justitie en advocaten. Dit soort organisaties weetover het algemeen een goede balans te vinden tussen opbouwen enbekritiseren, maar ook zij houden een zekere distantie. Veel lastigerzijn mensenrechtenorganisaties, met Human Rights Watch (HRW)voorop, die als bewuste buitenstaanders het land onder vuur nemen(zie Haveman, 2010c). Deze zagen we nooit, wat me eerlijk gezegdwel verbaasde. Een trainingsinstituut voor de justitiesector is nietonbelangrijk als je iets aan de mensenrechtensituatie verbeterd wiltzien.Zo’n gedistantieerde houding kan frustrerend zijn. Zo organiseerdehet ILPD een training voor 17.000 gacaca-rechters die 7.000 sexualviolence- en sexual torture-gevallen, gepleegd tijdens de genocide,