2009-082 Samen werken aan samenwerking - Lei

76
door een loonwerker of door een collega. In dat kader is ook samenwerking
van bedrijven een optie. Van de zuivelondernemingen verwachten de veehouders
dat ze door productvernieuwing en innovaties de melkprijs op een
zo hoog mogelijk peil houden.
- Focus of niet?
Net als bij de melkveebedrijven doet zich in de zuivelindustrie een verdere
schaalvergroting voor, die zich vooral over de grenzen heen zal afspelen. De
markt vraagt innovatieve producten die gericht zijn op trends als gezondheid
en genieten. Door daarop in te spelen heeft de zuivelsector een belangrijke
troef in handen om waarde toe te voegen aan de grondstof melk.
4.3 Trends en ontwikkelingen in nieuwe markten
In deze paragraaf wordt onderscheid gemaakt tussen privaat en publiek betaalde
activiteiten in nieuwe markten. De reden daarvoor is dat de eerste groep
commerciële activiteiten betreft en de tweede groep maatschappelijke functies.
De mechanismen, drives en mogelijke samenwerkingspartners verschillen bij
deze twee groepen.
In 4.2 is duidelijk onderscheid gemaakt tussen verschillende sectoren. Dat is
in deze paragraaf niet gedaan. De mogelijkheden om privaat of publiek betaalde
activiteiten te ontwikkelen in het verlengde van het bedrijf variëren weliswaar per
type bedrijf, maar belangrijker is de omgeving waarin het bedrijf zich bevindt
(voor huisverkoop is bijvoorbeeld nabijheid van een bevolkingscentrum of van
toeristen van belang; voor toerisme een aantrekkelijk landschap) en de motivatie
van de ondernemer (of zijn partner) om dergelijke activiteiten op te pakken. In
tabel 4.1 zijn de mogelijkheden wel per sector nader uitgewerkt.
4.3.1 Privaat betaald
Trends en ontwikkelingen
De weg van diversificatie en multifunctionaliteit lijkt in eerste instantie niet zo
toegesneden op de (kapitaal)intensieve Nederlandse landbouw; de bedrijven zijn
in het algemeen ingesteld op een zo efficiënt mogelijke productie. Maar er zijn
andere wegen naast intensivering en productieverhoging om de rentabiliteit op
peil te houden. Ondernemers die zich ontwikkelen in nieuwe markten richten zich
naast de primaire landbouw op het ontwikkelen van nieuwe private diensten in
voor hen en voor de landbouw nieuwe markten. De diensten worden vanuit privaat
geld betaald. Deze diensten hebben betrekking op onder meer verbreding,